Excellentie bereik je alleen als excellente onderzoekers aan het roer staan. Dit stellen de Spinozawinnaars vandaag in een brandbrief, ondertekend door 69 laureaten. Dit genootschap van winnaars van de ‘Nederlandse Nobelprijs’ telt 73 leden, dus het verzet is vrijwel unaniem. 

De ‘Spinozaclub’ telt 73 leden, allen topwetenschappers die gehuldigd zijn met de Spinozaprijs. Jaarlijks ontvangen drie of vier onderzoekers deze allerhoogste onderscheiding, een oorkonde met premie (2,5 miljoen euro). Peter Hagoort, winnaar van de premie in 2005 en voorzitter van de Spinozaclub, heeft het initiatief genomen tot de brandbrief. Die is gericht aan universiteitsvereniging VSNU die zich vandaag beraadt over het onderzoeksbeleid.

De brandbrief richt zich op onderzoeksorganisatie NWO. Deze hofleverancier van onderzoeksubsidies heeft plannen het roer om te gooien. Het beleid dient beter afgestemd te worden op externe partijen, zo is het voornemen. Hierdoor zouden bedrijfsleven, maatschappelijke partijen en overheden een grotere vinger in de pap krijgen bij de verdeling van onderzoeksgelden. Ook wordt gerept van een centralisering van de bestuurskracht, ‘ten koste van de zelfstandigheid van de huidige NWO-onderdelen’.

48 uur
De Spinozaclub ziet hier niets in. De brandbrief roept op de huidige ‘verankering van kennis’ binnen de ‘wetenschappelijke deeldomeinen’ te handhaven. Het gevaar van de nieuwe structuur is dat de wetenschappers aan de zijlijn komen te staan, zo luidt het in de brief, terwijl het ‘voor de kwaliteit en het gezag van NWO cruciaal is dat erkende wetenschappers een leidende rol spelen in het beleid van NWO’. Ook de Jonge Akademie heeft zich gisteren bij het protest aangesloten. Dit genootschap van jonge wetenschapstalenten hekelt het ‘pallet van maatschappelijke actoren’ dat straks bij NWO de dienst gaat uitmaken, met een ondergeschoven positie voor de wetenschappers.

Hagoort wijst in een begeleidend schrijven bij de brandbrief op het gewicht van de ondertekenaars, onder wie Nobelprijswinnaar Gerard t’ Hooft, twee voormalig KNAW-presidenten én de huidige president Hans Clevers. Binnen 48 uur had Hagoort de ondertekening van de brandbrief rond, wat volgens hem de geuite zorgen ‘unaniem’ maken. De vier niet-ondertekenaars zijn óf minister (Ronald Plasterk) of werken inmiddels in het buitenland. / Paul van den Broek