Waar komen die stress en prestatiedruk toch vandaan die studenten ervaren? Uit alle hoeken en gaten, blijkt uit een nieuwe studie van het Trimbos-instituut. En te veel media-aandacht zou ook al niet helpen.

Harder Better Faster Stronger? heet het nieuwe rapport van het Trimbos-instituut, met een verwijzing naar een nummer van Daft Punk over prestatiedruk. De onderzoekers proberen te achterhalen waar de problemen van studenten vandaan komen en wat eraan te doen valt.

Bijna de helft van alle studenten kampt met psychische problemen, meldde het Trimbos eind vorig jaar. Er klonk kritiek op het onderzoek: te weinig studenten zouden de enquête hebben ingevuld. Maar er is wel iets aan de hand. Ook statistiekbureau CBS zag een toename van problemen.

Overspoeld

Waar komt dat door? Gesprekken met studenten en experts moeten er licht op werpen. De belangrijkste conclusie is dat studenten met een opeenstapeling van onzekerheden te maken hebben. Ze voelen zich ‘overspoeld door hoge eisen, verwachtingen en verantwoordelijkheden’. Het lijkt soms op een hindernisbaan, vinden de studenten.

Ze maken zich zorgen om de wereld vanwege de klimaatcrisis, oorlog en polarisatie, maar hebben ook persoonlijke zorgen over hun hoge energierekening en dure (of onvindbare) woonruimte. Daar komt dan bijvoorbeeld het bindend studieadvies bovenop, of de selectie voor die ene masteropleiding.

Media

Misschien helpen berichten in de media ook niet altijd, zeggen de experts die het Trimbos-instituut heeft gesproken. Volgens hen is er zoveel aandacht voor de stress, prestatiedruk en mentale problematiek onder studenten ‘dat zij soms ook daardoor het gevoel hebben gekregen dat het niet goed met ze gaat’. Erkenning van de problemen is goed, maar let op je woorden: je moet de problemen niet verergeren, vinden de geraadpleegde studieadviseurs, studentendecanen, begeleiders en andere experts.

Daar kunnen studenten zich in vinden. De overvloedige berichtgeving over prestatiedruk, stress en de mentale gezondheid van jongeren zou niet helpen bij het omgaan met prestatiedruk en stress. De onderzoekers pleiten voor een mediacode, vergelijkbaar met de code voor suïcidepreventie (media verwijzen in berichten over zelfmoord altijd naar de hulp op 113.nl).

Tips

Omdat zoveel factoren invloed hebben op de mentale gesteldheid van studenten, komt het Trimbos-instituut met een spervuur aan mogelijke oplossingen waaraan de studenten zelf, het onderwijs en de maatschappij kunnen bijdragen.

Studenten kunnen bijvoorbeeld met anderen praten, gezond eten en voldoende slapen. Ze moeten zich ook niet te veel aantrekken van het stigma dat op mentale problemen rust. Verder kan het helpen om eigen studiegroepen te vormen.

Tips voor het onderwijs gaan onder meer over persoonlijke aandacht voor studenten, een ‘warme landing’ voor eerstejaars en het belang van ‘rolmodellen’ die hun ervaringen met studenten kunnen delen. Goede informatie is natuurlijk ook cruciaal.

Maatschappij

En de maatschappij? Misschien zijn campagnes voor gezond eten en voldoende bewegen een idee. Maar daarnaast behoeft de financiële onzekerheid van studenten aandacht. Leg hoge huurprijzen aan banden, adviseren de onderzoekers, en compenseer de generatie die met het leenstelsel te maken heeft gehad. ‘Verbind minder financiële consequenties aan doorstuderen of stoppen met studeren’, is een ander advies.

Het Trimbos-instituut heeft nog niet alle antwoorden, zeggen de onderzoekers zelf. Ze bevelen vervolgonderzoek aan, bijvoorbeeld naar het omslagpunt van onzekerheid (die iedereen weleens voelt), ongezonde prestatiedruk en stress.