Na anderhalf jaar online onderwijs gaan de collegedeuren volgende week weer volop open. Sommige docenten zien dat met gemengde gevoelens tegemoet, wegens zorgen over besmettingsgevaar en de werkdruk die de maximale groepsgrootte met zich meebrengt.

Matt Cornell gaat zijn baan opzeggen als docent Literatuurwetenschappen bij de Universiteit van Amsterdam (UvA), maakte hij vorige week bekend via een opiniestuk in universiteitsblad Folia. Hij vindt het onverantwoord dat universiteiten het nieuwe collegejaar de anderhalvemeter loslaten zonder dat er een vaccinatieplicht is voor studenten.

Minister Van Engelshoven (OCW) besloot half augustus dat de afstandsmaatregel niet meer vereist is in het hoger onderwijs, na een lobby van universiteiten en studenten. Zowel de onderwijskwaliteit als het studentenwelzijn hadden flink te lijden onder anderhalf jaar (voornamelijk) afstandsonderwijs.

Aangezien iedereen zich kan laten vaccineren en de besmettingscijfers relatief laag zijn, vond ook de minister fysiek onderwijs weer verantwoord. Wel geldt nog een maximum groepsgrootte van 75 personen, zijn mondmaskers verplicht tijdens het lopen in binnenruimtes, en worden studenten geacht twee keer per week een zelftest te doen.

Ongevaccineerde studenten

Dat er weer fysiek college kan worden gegeven is goed nieuws, vinden universiteiten, en veel studenten en medewerkers. Toch is er ook een groep docenten die zich net als UvA-docent Cornell zorgen maakt over de heropening van het fysieke onderwijs, ook aan de Radboud Universiteit. Zij zijn bezorgd over de besmettingsrisico’s als ze voor een volle collegezaal staan. ‘Is er een schatting voor hoeveel ongevaccineerde studenten wij dadelijk in een klas moeten staan doceren?’, vraagt Vitória Piai zich bijvoorbeeld af, universitair docent bij het Donders Instituut. ‘Ik kijk daar écht niet naar uit eerlijk gezegd.’

Die vaccinatiepercentages zijn bij de universiteit niet bekend, laat universiteitswoordvoerder Martijn Gerritsen weten. Volgens landelijke RIVM-cijfers had op 22 augustus 65 procent van de 18- tot 25-jarigen een eerste prik gehaald, een percentage dat de afgelopen anderhalve maand maar weinig veranderd is. Slechts 52 procent is volledig ingeënt. ‘Misschien komt dat door de vakanties, misschien doordat ze korter de tijd hebben gehad omdat ze later aan de beurt waren’, zei RIVM-modelleur Jacco Wallinga daarover tegen de NOS. Uit onderzoek van Jacqueline Vink, hoogleraar Ontwikkelingspsychopathologie, bleek onlangs dat 88 procent van de Radboudstudenten wel van plan is zich te laten vaccineren. De hoop is dat de aanvullende maatregelen zoals thuistesten voldoende zijn om corona buiten de collegedeuren te houden.

Maatoplossingen

Docenten die desondanks redenen hebben om niet naar de campus te komen, kunnen dat kenbaar maken aan hun leidinggevenden, zegt universiteitswoordvoerder Gerritsen. ‘Waar nodig, zoeken we naar oplossingen op maat.’ Dat kan bijvoorbeeld betekenen dat een docent zijn of haar colleges volledig online geeft, ook bij groepen kleiner dan 75, of dat een collega het vak overneemt.

‘We gaan niemand dwingen om fysiek onderwijs te geven’

‘We gaan in ieder geval niemand dwingen om fysiek onderwijs te geven’, zegt ook Nicolo de Groot, vice-decaan onderwijs op de bètafaculteit. De geluiden van bezorgde docenten – bij FNWI zou het gaan om kleine aantallen – begrijpt hij. ‘Nu de delta-variant er is weten we dat je zelfs besmettelijk kunt zijn als je volledig gevaccineerd bent.’

Ook studenten worden niet verplicht om fysiek aanwezig te zijn, benadrukt de vice-decaan. ‘Als we daarin te streng zijn, kan dat voor iemand juist een prikkel zijn om naar de campus te komen, zelfs als diegene besmet is. Dat is een recept voor een ramp.’ Daarom kunnen bèta’s die in quarantaine zitten straks colleges online (terug)kijken, en bij vakken met werkcolleges is er altijd ten minste één online werkgroep, aldus De Groot.

Testen voor toegang

Waarom heeft de minister eigenlijk geen testen-voor-toegang-systeem ingevoerd op universiteiten, vragen critici zich af. Dat is wettelijk immers toegestaan. Of het onderwijs in ieder geval online gehouden tot 20 september, zoals het wetenschappelijke advies luidde van het Outbreak Management Team (maar wat de regering niet overnam). Universiteiten roepen toch al anderhalf jaar hoe belangrijk het is om af te gaan op de wetenschap tijdens de coronacrisis?

Dat kan wel zo zijn, redeneren OCW en de universiteiten, maar ook in tijden van toenemende besmettingen moet geprobeerd worden het hoger onderwijs zo goed mogelijk doorgang te laten vinden, ‘vanwege het maatschappelijke belang van onderwijs’, zo staat in de jongste richtlijnen van het ministerie. QR-codes vragen bij elke gebouwingang werkt dan drempelverhogend, afgezien nog van het feit dat dat praktisch ingewikkeld uit te voeren is.

Maatregelen mogelijk weer strenger

Maar, zo schrijft ook OCW: ‘Het is niet ondenkbaar dat de maatregelen in het najaar van 2021 weer strenger worden’, zoals de 1,5-meterregel of testen voor toegang. De bètafaculteit heeft zich er in ieder geval al op voorbereid. De Groot: ‘Bij alle practica houden we komend semester sowieso een onderlinge afstand aan van anderhalve meter, uit voorzorg.’