Het stichtingsbestuur van de Radboud Universiteit en het Radboudumc liggen nog steeds op ramkoers met de Nederlandse bisschoppen over de katholieke identiteit. Dat bleek vandaag in de Amsterdamse Ondernemingskamer, waar beide partijen verschenen. ‘Desnoods worden we een bijzondere universiteit of zelfs een rijksuniversiteit,’ zei bestuursvoorzitter Loek Hermans.

De dwarse houding van de Nederlandse bisschoppen irriteert de bestuurders van de Stichting Katholieke Universiteit (SKU, de raad van toezicht van de universiteit en het Radboudumc, red.). Zodanig, dat ze de desnoods de katholieke identiteit van de universiteit willen opgeven. Dat werd vandaag duidelijk tijdens een zaak in de Amsterdamse Ondernemingskamer.

‘Als de bisschoppenconferentie het predicaat katholiek zou willen afnemen van de Stichting Katholieke Universiteit, dan is het ons dat waard’, zei voorzitter Loek Hermans na een technische discussie over wat de katholieke identiteit nu eigenlijk inhoudt. ‘Dan worden wij desnoods een bijzondere universiteit of een rijksuniversiteit.’

Het voltallige stichtingsbestuur was samen met zijn advocaat aanwezig in de Ondernemingskamer, een landelijk orgaan dat bindende uitspraken doet over geschillen in Nederlandse vennootschappen. Ook Daniël Wigboldus en Bertine Lahuis, voorzitters van de Radboud Universiteit en van het Radboudumc, namen het woord in de drie uur durende zitting. De bisschoppen waren niet naar Amsterdam afgereisd, maar lieten zich vertegenwoordigen door hun advocaat.

‘Niet voor de kerk getrouwd’

Omdat de Radboud Universiteit een katholieke instelling is, worden de leden van de raad van toezicht benoemd door de Nederlandse bisschoppenconferentie – aan de andere universiteiten (uitgezonderd Tilburg University en de Vrije Universiteit) gebeurt dit door het ministerie van OCW. En precies daar wringt het schoentje. De afgelopen jaren werden vijf vacatures van het Stichtingsbestuur niet ingevuld, omdat de bisschoppen vonden dat de kandidaten in kwestie niet katholiek genoeg waren.

Tijdens de zitting bleek onder andere dat de benoeming van Geert ten Dam in het Nijmeegse stichtingsbestuur door de bisschoppen werd tegengehouden, omdat de huidige voorzitter van de Universiteit van Amsterdam niet voor de kerk getrouwd was. Ook de kandidatuur van Dymph van den Boom, oud-rector van de Universiteit van Amsterdam, werd door de bisschoppen geweigerd. Daarom treedt zij sinds juli 2017 op als adviseur Onderwijs, Onderzoek & Wetenschap van het Stichtingsbestuur, een functie waarvoor zij een vergoeding ontvangt. Formeel is ze echter geen lid van het bestuur, terwijl er voor die portefeuille al jaren een functie vacant is.

Volgens Hermans stellen de bisschoppen aan de kandidaten te veel eisen die betrekking hebben op de persoonlijke levenssfeer. ‘Terwijl het moet gaan over hoe ze hun werk uitvoeren’, zei hij.

De advocaat van de bisschoppen betreurde dan weer dat het stichtingsbestuur niet was ingegaan op enkele kandidaten die de bisschoppen de afgelopen jaren hadden voorgesteld, zoals Hein van Oorschot, oud-voorzitter van het college van bestuur van Tilburg University. Volgens de advocaat probeert de SKU al jaren zelf leden te werven voor het bestuur en zo de invloed van de bisschoppen te beperken.

Transgendercentrum

Ook over een nieuw bestuursmodel heerst onenigheid tussen de bisschoppen en het stichtingsbestuur. In het kader van de ontvlechting van de universiteit en het umc, die eind 2020 rond moet zijn, heeft het stichtingsbestuur een nieuw bestuursvorm voorgesteld: twee aparte stichtingen met elk een raad van toezicht waarin slechts een van de vijf toezichthouders zou worden benoemd door de bisschoppen. ‘Dat dit volgens de bisschoppen onbespreekbaar is, duidt op hun onwrikbare opstelling’, aldus de advocaat van het stichtingsbestuur.

De discussie ging in de kern over een verschil in visie op wat de katholieke identiteit voor universiteit en ziekenhuis betekent en, meer specifiek, voor de bestuurders van de raad van toezicht. Omdat het Stichtingsbestuur het predikaat Katholiek draagt, geldt hier volgens de bisschoppen het canoniek recht. Daarom moeten de vertegenwoordigers van het bestuur volgens de bisschoppen de katholieke identiteit uitdragen in woord en daad. Volgens de advocaat van de tegenpartij is dat echter niet het geval. ‘De universiteit is naar Nederlands recht opgericht’, zei hij.

De voorzitter van de Ondernemingskamer peilde het huidige katholieke karakter van de universiteit en het ziekenhuis. Daniël Wigboldus zei dat de meeste studenten en medewerkers niet meer katholiek zijn – dat laatste bleek onder andere uit een enquête van Vox – maar noemde katholieke studenten en medewerkers wel ‘een belangrijke groep’. Ook zei hij dat promoties en plechtigheden nog steeds met een Latijns gebed starten. Loek Hermans verwees naar de Studentenkerk, maar vertelde dat daar naast katholieke ook oecumenische diensten worden gehouden.

‘Het transgendercentrum lag moeilijk voor de bisschoppen’

Als voorbeeld van een stevige discussie over de katholieke identiteit met de bisschoppen noemde Hermans de komst van een transgendercentrum naar het Radboudumc, op verzoek van de minister van Volksgezondheid. ‘Wij hebben daarover enorme discussies gevoerd in het Stichtingsbestuur. Wij hebben ervoor gekozen om deze mensen goed op te vangen in het Radboudumc. Hoewel het moeilijk lag voor de bisschoppen, hebben we toch besloten om ermee door te gaan.’

De bisschoppen zijn van mening dat ze zich billijk hebben opgesteld in deze kwestie. ‘Het is niet zo dat de bisschoppen alle bestuurders van het stichtingsbestuur hebben ontslagen omdat dat centrum er kwam’, zei hun advocaat. ‘Dan pas zouden wij onze macht misbruiken.’

Zes weken

De nood om uit de impasse te komen lijkt het grootst voor het stichtingsbestuur. ‘Als wij de huidige regels moeten aanhouden, wordt de vijver om nieuwe kandidaten voor ons bestuur te vinden steeds kleiner’, zei Loek Hermans. Heel wat geschikte profielen stellen zich volgens hem niet meer kandidaat voor het stichtingsbestuur, omdat ze daarna nog voor de bisschoppen moeten passeren.

Binnen zes weken komt de Ondernemingskamer met een uitspraak, zei de voorzitter van de Ondernemingskamer aan het einde van de zitting.