Iets meer dan een jaar na de breuk met de bisschoppen start de Radboud Universiteit een zoektocht naar de eigen identiteit. Dat doet ze in dialoogsessies met studenten en medewerkers. ‘In de discussies mag het schuren, maar het wordt geen referendum over de katholieke identiteit.’

Een jaar nadat de Nederlandse bisschoppen het predicaat ‘katholiek’ van de Radboud Universiteit afnamen, begint de universiteit een onderzoek naar haar identiteit. In dialoogsessies mogen alle studenten en medewerkers een steentje bijdragen, net als alumni en mensen van buiten de universiteit. Directeur van de Radboud Honours Academy Annemarie Hinten-Nooijen leidt het traject.

Bijzondere universiteit

Concreet moeten volgens rector-magnificus Han van Krieken twee vragen aan bod komen in de sessies. ‘Wat voor universiteit willen we zijn, rekening houdende met waar we vandaan komen en met onze kernwaarden “verbonden”, “nieuwsgierig” en “reflectief”? Hoe geven we inhoudelijk invulling aan onze bijzondere status en wat is de betekenis daarvan?’

Ook al mag ze het predicaat ‘katholiek’ niet meer dragen, de Radboud Universiteit is namelijk nog steeds een bijzondere universiteit. Dat komt doordat ze – anders dan de meeste universiteiten – een stichting is, een private organistaie. Rijksuniversiteiten zijn juridisch gezien publiek van aard, omdat ze ooit zijn opgericht door de rijksoverheid. Aan rijksuniversiteiten worden de toezichthouders dan ook door de overheid benoemd, aan bijzondere universiteiten (zoals ook Tilburg University) niet. Tot een jaar geleden werden nieuwe leden van de raad van toezicht van de Radboud Universiteit benoemd door de Bisschoppenconferentie, nadat ze voorgedragen waren door de leden van de Stichting Katholieke Universiteit. Sindsdien gebeurt dit door de zittende leden van de raad van toezicht – voor één lid op voordracht van de medezeggenschap. Ook gelden aan bijzondere universiteiten andere regels voor de medezeggenschap.

Tijdens de dialoogsessies zou iemand de suggestie kunnen doen om van de Radboud Universiteit een rijksuniversiteit te maken. ‘Maar willen we dat wel?’, vraagt rector magnificus Han van Krieken zich af. ‘De vorige rector van de Universiteit Leiden (Carel Stolker, red.) vroeg me eens of ik het niet lastig vond dat de bisschoppen hier leden van de raad van toezicht benoemden. Daarop vroeg ik hem of hij het niet lastig vond dat de overheid dat bij hen doet. Er kan zomaar een politieke partij de meerderheid krijgen die dingen wil die je zelf niet wilt. In Nederland wordt daar zo niet over nagedacht, maar in Hongarije bijvoorbeeld wel.’ Daar moest de door George Soros gefinancierde Central European University naar Wenen uitwijken.

‘Een bijzondere universiteit moet ook een bijzondere identiteit hebben’

De rector blijft achter de missie staan van de Radboud Universiteit waarin de bijzondere status is vastgelegd, ‘Wat betekent die? Ik vind het belangrijk dat we met elkaar blijven nadenken over hoe we dit in de nieuwe context kunnen blijven vormgeven’, zegt hij. ‘Als je een bijzondere universiteit bent, moet je ook een bijzondere identiteit hebben.’

Narratieve identiteit

Begin 2022 krijgen alle studenten en medewerkers van de Radboud Universiteit een uitnodiging voor de dialoogsessies. Die vinden plaats in groepjes van 15 tot 25 personen, onder leiding van moderatoren van Radboud Reflects. Deelnemers krijgen op voorhand een paar teksten opgestuurd, zoals de missie van de universiteit en een boekje van universiteitshistoricus Jan Brabers.

De missie van de Radboud Universiteit vormt het uitgangspunt van de discussies, legt Annemarie Hinten-Nooijen uit. ‘Hoe ervaren studenten en medewerkers de kernwaarden van de universiteit in hun werk of studie? Als je dat ophaalt, krijg je een beeld van wat die identiteit is.’ De directeur van de Honours Academy verwijst naar de Franse filosoof Paul Ricoeur, volgens wie de identiteit via het narratief (het verhaal) dat we aan onszelf en aan elkaar vertellen, en waarmee we onszelf vervolgens identificeren, tot stand komt.

‘Je zou wel gek zijn als je de wortels van de universiteit zou willen doorknippen’

Maar in hoeverre kan je een identiteit zelf vormgeven? Is dat niet iets wat al bestaat? ‘Het Radboud-DNA, een bijdrage leveren aan een betere samenleving, vindt iedereen ontzettend belangrijk’, zegt Hinten-Nooijen. ‘Dat komt voort uit de beweging waaruit wij gesticht zijn. Je zou wel gek zijn als je die wortels zou willen doorknippen. Maar natuurlijk kunnen we daar op een open manier een gesprek over voeren.’

Walt Disney

Toch is het volgens Hinten-Nooijen niet de bedoeling dat studenten en medewerkers zwaar in de clinch gaan met elkaar. ‘Het is geen referendum voor of tegen de katholieke identiteit waarbij de meerderheid wint’, zegt ze. ‘Vergeet trouwens niet dat heel wat mensen de beslissing van de bisschoppen om het predicaat katholiek van de universiteit af te nemen, betreurden. Maar natuurlijk mag het in de uitwisseling van argumenten wel schuren.’

Hinten-Nooijen hoopt dat de rol van de nieuwe identiteit vergelijkbaar wordt met die van bedrijven met een sterke bedrijfsfilosofie zoals Apple of Walt Disney. ‘Het idee daarachter is dat naarmate mensen in een organisatie zelf mee reflecteren op zo’n missie of kernwaarde, ze zich meer verbonden weten met de organisatie’, zegt ze. ‘Als mensen dat voor zichzelf helder hebben, dan kunnen ze nog beter bijdragen aan waar deze universiteit voor staat, en dan neemt de kwaliteit van wat we doen toe.’

De identiteit van de universiteit moet na de dialoogsessies een meer prominente rol krijgen op de website van de universiteit of in interviewbundels met studenten en medewerkers. ‘Dat kan inspirerend werken’, zegt Hinten-Nooijen. ‘Prestigieuze Amerikaanse universiteiten zoals de University of Notre Dame (katholieke universiteit in Indiana, red.) zijn best trots op hun afkomst. Dat mogen wij ook zijn.’

Uiteindelijk zal het college van bestuur beslissen wat de consequenties van de dialoogsessies zijn voor de organisatie. Het hele traject moet afgerond zijn voor het honderdjarige jubileum van de Radboud Universiteit in oktober 2023.