De commissie wetenschappelijke integriteit gaat mogelijk van al haar rapporten een  publieke versie maken.  Dat zou betekenen dat rapporten, zoals die over de zaak Roos Vonk van vorig jaar, voortaan openbaar zijn. Na de fraudeaffaire rondom sociaal psycholoog Diederik Stapel boog de Nijmeegse commissie wetenschappelijke integriteit zich vorig jaar over de stappen van psychologiehoogleraar Roos Vonk in het onderzoek naar de psychologische effecten van het denken aan vlees. De regeling wetenschappelijke integriteit van de universiteit bepaalde dat de rapportage van de commissie niet openbaar werd gemaakt. Maar dat gaat veranderen. Universiteit en UMC St Radboud werken momenteel aan een aanpassing van de spelregels. ‘Wat mij betreft wordt dit soort rapporten gewoon openbaar’, zegt Paul Smits, decaan van de medische faculteit. Rector magnificus Bas Kortmann onderstreept de koerswijziging: ‘Wij zijn aan het onderzoeken of en zo ja, hoe de commissie wetenschappelijke integriteit haar rapporten openbaar kan maken. Daarbij denken we aan de mogelijkheid de commissie te vragen ook een voor het publiek bestemde versie te maken. Het zal zo blijven dat we niet alles openbaar kunnen maken, zoals vertrouwelijke getuigenissen.’ De nieuwe regel zal niet met terugwerkende kracht ingaan. Het rapport-Vonk blijft dus in de kast. Onder de pet Vorige week uitte onderzoeksjournalist Frank van Kolfschooten kritiek op de gebrekkige openbaarheid van wetenschappelijke instellingen als het om integriteitszaken gaat. Voor zijn nieuwe boek, Ontspoorde wetenschap, waren de instellingen niet scheutig met het verstrekken van informatie, aldus de auteur. Van Kolfschooten behandelt in zijn nieuwe boek onder meer een zaak van het UMC St Radboud, waarin een huisarts-onderzoeker data fingeerde. Volgens Paul Smits heeft het UMC allerminst dingen onder de pet gehouden. ‘We hebben er in deze zaak juist alles aan gedaan om de openbaarheid te zoeken, met een persbericht en een via internet verspreid rapport.’ Wetenschappelijke integriteit staat inmiddels hoog op de agenda van het ziekenhuis, bezweert Smits. Zo is besloten tot de aanschaf van een geavanceerd softwarepakket voor betrouwbare opslag van onderzoeksdata, tot vijftien jaar terug. Voor zogenoemd hoog risico onderzoek (in het geval van ernstige ziektes) , wordt het gebruik van dit systeem verplicht. ‘Zo’n groot en betrouwbaar bestand dient niet alleen de zuiverheid, maar heeft sowieso wetenschappelijk gezien een meerwaarde’, zegt Smits. Bovendien treft het UMC maatregelen om de integriteit tussen de oren te krijgen, bijvoorbeeld met meer aandacht hiervoor in het nieuwe bachelorcurriculum. Verder denkt Smits aan een brochure voor alle wetenschappers, met iets als de tien geboden voor integer handelen. Bovenaan volgens Smits: ‘Streef naar niets anders dan de waarheid.’ Als tweede gebod noemt de decaan de wil om elkaar aan te spreken. Bij de recente fraudezaak van het UMC ging het juist op dit punt mis: de gehekelde arts-onderzoeker werkte in zijn eentje aan een naar later bleek ondeugdelijk databestand. Paul Smits: ‘Die man was onderzoeker en begeleider tegelijk en werkte geïsoleerd in een huisartsenpraktijk. Dat moeten we niet meer willen.’ / Paul van den Broek