Goed werkgeverschap en extra geld voor het hoger onderwijs. Voor die twee thema’s vragen vakbonden AOb en FNV en actiegroep WOinActie komende maandag aandacht bij de alternatieve opening van het academisch jaar in Utrecht. Ook een groep Nijmeegse wetenschappers verkiest die alternatieve opening boven de reguliere opening in Nijmegen.

De (af)rekening van het academisch jaar. Onder die noemer willen onderwijsvakbonden AOb en FNV en actiegroep WOinActie bij de opening van het nieuwe academisch jaar aandacht vragen voor extra financiering voor het hoger onderwijs.

Op de alternatieve opening reiken de organisatoren ‘awards’ uit aan de universiteiten met het meest massale onderwijs, de meeste ‘wegwerpdocenten’ en de duurste colleges van bestuur. Aan demissionair onderwijsminister Ingrid van Engelshoven (D66) presenteren ze een alternatieve begroting.

‘Er moet 1,5 miljard euro extra naar het hoger onderwijs om te corrigeren wat de laatste twee decennia is misgelopen’, zegt hoogleraar Economische Geografie en AOb-sectorvoorzitter Arnoud Lagendijk, die samen met een groep Nijmeegse wetenschappers naar het Utrechtse Pieterskerkhof trekt. ‘Maar ook voor de universiteiten zelf hebben we een boodschap: het personeelsbeleid kan een stuk beter.’

Hoe dan?

‘Door meer vaste banen beschikbaar te stellen. Door niet te werken met draaideurconstructies. Door een goede integratie van onderwijs en onderzoek. Door geen wegwerpdocenten aan te nemen. Rondom gender is nog ongelijkheid in salarissen.’

‘Het is belachelijk dat je gepromoveerden als tweederangspersoneel aanneemt’

‘Daarnaast vinden we dat leden van colleges van bestuur van universiteiten niet meer dan de balkenendenorm (niet meer dan 130 procent van een ministerssalaris, red.) mogen verdienen. Het moet binnen de perken blijven.’

Wat verandert een goedkoper college van bestuur aan de financiële praktijk op een universiteit?

‘Niets. Het is meer een signaal dan onze andere werkpunten, maar het heeft met ethiek en redelijkheid te maken. Universiteiten moeten bestuurders aantrekken die kiezen voor een functie, niet voor de plek waar ze het meeste geld kunnen verdienen.’

Hoe doet de Radboud Universiteit het wat betreft de awards in vergelijking met andere Nederlandse universiteiten?

‘Ik kan nog niet verklappen naar welke universiteiten de prijzen gaan, maar onze universiteit doet het op veel vlakken niet slecht of zelfs goed. Maar dat betekent niet dat alles goed gaat.’

Wat kan beter?

‘Ook hier worden docenten aangetrokken op basis van een docent-aanstelling, zonder ruimte voor onderzoek. Zo zijn er vacatures voor een 0,7 FTE onderwijsaanstelling, bedoeld voor stafleden met  onderzoekervaring en -ambities. Ook in sprokkeladvertenties voor 0,3 of 0,4 FTE met soms absurd hoge eisen’

Is het niet goed dat extra docenten worden aangesteld om de werkdruk aan te pakken?

‘Natuurlijk wel, maar doe het dan met goede banen. Ik vergelijk het graag met supermarkten die jongeren aannemen om vakken te vullen. Je kan zeggen dat ze het werk ontlasten, maar uiteindelijk huur je tweederangspersoneel in omdat je ze geen vaste banen hoeft te geven en makkelijk weer kwijtraakt. Het is belachelijk dat je gepromoveerden als tweederangspersoneel aanneemt.’

‘Wij zeggen tegen afdelingen met dit soort sprokkelfuncties: combineer waar mogelijk functies en maak er volwaardige plekken van. Voeg er wat onderzoek aan toe. En accepteer geen tweederangsfuncties: niet als werkgever, niet als werknemer.’

‘De sector heeft recht op 1,5 miljard euro, maar die gaan we niet krijgen’

De onderwijsvakbonden en WOinActie doen wel vaker acties bij de opening van het academisch jaar. Hebben jullie hiermee al veel bereikt in het verleden?

‘Beter werkgeverschap is onderdeel van het programma Erkennen en waarderen; wij hebben daarbij al veel bijgedragen aan de ambitie tot cultuurverandering. Maar, zoals je op veel plekken in de samenleving ziet, is de praktijk verschrikkelijk weerbarstig. Er zijn faculteiten die prat gaan op werkgeverschap en die toch gebruikmaken van wegwerpcontracten. Dat willen we veranderen. Ook door verandering in landelijk beleid. Daarom laten we ons nadrukkelijk horen in Den Haag door met politici in gesprek te gaan.’

De formatie is nog steeds bezig. Zijn jullie hoopvol dat een nieuw kabinet en een nieuwe onderwijsminister dingen ten goede kunnen veranderen?

‘Nee, en al zeker niet nu GroenLinks en de PvdA buiten de deur worden gehouden. De sector heeft recht op 1,5 miljard euro, maar die gaan we niet krijgen. We mogen al blij zijn als er geen noemenswaardige bezuinigingen bij komen.’

‘Maar ook met het geld dat we hebben, kunnen we het beter doen. De ironie is dat tijdelijke banen, draaideurconstructies en doorgeslagen onderzoekscompetitie bakken met geld kosten. Mensen zijn minder productief en er gaat veel tijd geld verloren met administratie. Dat moet anders, en daar vragen we aandacht voor.’