Omar Najem kon zijn geluk niet op toen hij begin dit jaar zijn eigen praktijk kreeg in Nijmegen. De uit Syrië gevluchte tandarts doet na jaren van onzekerheid weer wat hij het liefste doet: mensen helpen.

Vol enthousiasme laat Omar Najem (36) zijn tandartspraktijk aan de Prins Hendrikstraat in Nijmegen-Oost zien. ‘Hier is de wachtkamer, daar de behandelkamer en daar de bestralingsruimte.’ Over alles in het statige pand is hij enthousiast, tot de personeelskamer aan toe.

Sinds 1 april van dit jaar is dit de praktijk van Najem. Hij nam de boel over van wijlen tandarts Joost van Vlijmen. ‘Dat was een hele eer’, vertelt Najem. ‘En ook een beetje spannend, Joost was niet zo maar een tandarts.’ Radboud-alumnus Van Vlijmen stond veertig jaar lang aan het roer van de praktijk. In de zomer van 2019 vertelde hij in een reportage in alumniblad Radboud Magazine nog over de Mongoolse steppe, waar hij jaarlijks nomadenfamilies hielp met hun gebitsproblemen. Aan het eind van hetzelfde jaar overleed hij plotseling, op 65-jarige leeftijd.

Bombardement

Anderen helpen, daar draaide het voor Van Vlijmen allemaal om. Voor Najem is dat niet anders. In zijn thuisland deed hij dat al, en na onzekere jaren als vluchteling wil hij niets liever dan hetzelfde in Nederland doen. Na goede gesprekken met de erven Van Vlijmen werd de knoop doorgehakt: Praktijk Najem was een feit.

Daarmee kwam een droom uit voor de Syriër. Voor de tweede keer eigenlijk. In zijn thuisland had hij, voor in 2012 de oorlog uitbrak, een eigen praktijk in een buitenwijk van Damascus. Daarnaast werkte hij als kaakchirurg in het ziekenhuis van de stad. Dat alles zag hij aan het eind van dat eerste oorlogsjaar echter voor zijn ogen verdwijnen.

‘Ik werd er van verdacht een staatsvijand te hebben geholpen’

‘Mijn praktijk en huis werden met de grond gelijkgemaakt tijdens een bombardement’, vertelt Najem. ‘Mijn familie sloeg op de vlucht, een deel naar Jemen, anderen naar Turkije. Ik moest niet aan vertrekken denken, ik wilde de mensen om mij heen helpen.’

Ondanks dat Najem zich niet uit het veld liet slaan, werd zijn situatie steeds uitzichtlozer. Het dieptepunt beleefde hij toen de politie hem in het voorjaar van 2013 uit het niets van straat plukte. ‘Ik werd ervan verdacht een staatsvijand te hebben geholpen, zeiden ze. Het bleek te gaan om een veertienjarige jongen die ik enkele dagen eerder had geopereerd aan zijn gebroken kaak.’ Hij laat een pauze vallen en zucht. ‘Een jongen van veertien, een staatsvijand …’

Vals paspoort

En zo belandt de tandarts in een obscure gevangenis in Damascus, waar hij enkele maanden gevangen wordt gehouden, zonder enige vorm van proces. ‘Ik kan je verzekeren dat de gevangenissen daar heel anders zijn dan in Nederland. Mijn cel was vies en had geen ramen. Het enige wat ik hoorde waren bominslagen en vuurgevechten. Ik heb geen oog dichtgedaan.’

Als zijn familie een flinke som geld aftikt, komt Najem uiteindelijk vrij. Hij besluit te vluchten naar veilig gebied. Een plan of papieren heeft hij niet. ‘Ik moest gewoon zo ver mogelijk weg van de oorlog. Maar ik kon nergens heen: mijn paspoort was afgepakt in de gevangenis. Ik besloot naar het noorden van het land te trekken en de grens met Turkije over te steken. Om daar te komen moest ik midden in de nacht een rivier overzwemmen.’

‘Voor mensensmokkelaars was ik niet bang, ik was banger voor de oorlog’

Eenmaal in Turkije zoekt Najem contact met zijn eerder gevluchte familie en regelt hij via-via de benodigde documenten om naar Nederland te kunnen vliegen. Geen officiële: Najem legt zo’n achtduizend euro neer voor een vals paspoort. ‘Je hoort veel nare verhalen over mensensmokkelaars die vluchtelingen geld aftroggelen en vervolgens aan hun lot overlaten. Maar eerlijk gezegd was ik niet bang. Ik was banger voor de oorlog.’

Toekomst

Uiteindelijk komt Najem terecht in een asielzoekerscentrum in Drachten, waar hij besluit de draad weer op te pakken. ‘Ik kwam erachter dat ik een posttraumatische stressstoornis (PTSS) had overgehouden aan mijn tijd in de gevangenis. Het geluid van de oorlog, dat hoorde ik nog steeds. Maar ik wilde mezelf herpakken. Ik besloot dat ik in Nederland weer mensen moest gaan helpen.’

Door gesprekken met de psycholoog komt Najem er weer bovenop. Hij gaat zich op de toekomst richten. ‘Ik zag dat de opleiding tandheelkunde in Nijmegen goed aangeschreven stond, dus kwam ik hierheen. Bij Radboud in’to Languages volgde ik taalcursussen om Nederlands te leren. In het begin had ik nog geen werk, maar hield ik me bezig met vrijwilligersprojecten, om de stad en de taal te leren kennen.’

‘In Nederland zijn veel regels, in Syrië was het vaak meteen boren’

‘Het liefst wilde ik weer als kaakchirurg werken, maar mijn diploma uit Syrië is hier niet geldig. Via een instituut in Amsterdam haalde ik de nodige diploma’s voor mijn BIG-registratie als tandarts. Zodra die rond was, ben ik aan de slag gegaan in praktijken in Culemborg en Tiel. Kaakchirurg worden zat er helaas niet in, daar had ik nog vijf jaar geneeskunde voor moeten studeren.’

Droomjaar

Afgelopen april volgde de eigen praktijk. ‘Dat was even wennen. Hier in Nederland zijn veel regels en moet alles worden genoteerd en bijgehouden.’ Hij begint te lachen. ‘In Syrië was het vaak meteen boren.’

‘De mensen hier zijn ook beter op de hoogte op medisch gebied. Ze reageren kritisch op wat ik vertel, of vragen om extra uitleg bij een ingreep. Begrijp me niet verkeerd: dat is een goede zaak. Het komt de kwaliteit van de zorg alleen maar ten goede.’

Voor Najem was 2020 dus een droomjaar. Met dank aan Van Vlijmen, die zelfs na zijn dood nog een ander hielp een grote wens te vervullen.