Vechten voor de student van straks
Donderdag 23 augustus, 10.18 uur
Voor de bezoekersingang van het Tweede Kamergebouw staat een groepje studenten. Onder hen Karlijn Ligtenberg (20), oud-student aan de Radboud Universiteit en vicevoorzitter van de Landelijke Studenten Vakbond (LSVb). Met collega-bestuursleden wacht ze tot ze naar binnen mag. Want vandaag wordt er gedebatteerd over de eventuele afschaffing van de langstudeerboete.
Even later gaat Karlijn geroutineerd door de beveiliging. Op naar de Troelstrazaal. Voor de deur wordt ze aangeschoten door een journalist van NRC Handelsblad: “Heb jij al iets gehoord?” “Nee. Jij?” “Ik ook niet. Slecht nieuws.” Karlijn licht toe: “Sinds Buma, de fractievoorzitter van het CDA, anderhalve week geleden opeens zei van de langstudeerboete af te willen, is een Kamermeerderheid voor afschaffing. Maar er ontstaat dan een gat op de onderwijsbegroting waarvoor financiële dekking moet worden gevonden. De verschillende partijen hebben de afgelopen dagen met elkaar vergaderd in een poging om die dekking te vinden en zo dadelijk horen we of dat is gelukt. Maar uit het feit dat we nog niks hebben gehoord kun je afleiden dat dat waarschijnlijk niet zo is.”
Tegen kwart voor elf begint de Troelstrazaal vol te lopen. Karlijn wordt nerveus. “Het is erop of eronder.” Thijs van Reekum, eveneens Radboud student en voorzitter van het Interstedelijk Studenten Overleg (ISO), komt binnen. Hij schuift in de rij voor Karlijn en draait zich om. “Ik heb er een hard hoofd in. Het overleg heeft té lang geduurd.” Karlijn springt op. Ze ziet de assistent van Harm Beertema, Tweede Kamerlid voor de PVV. “Ik ga even polsen of hij iets weet.”
11.00 uur
Politici druppelen binnen. Ze gaan zitten achter lange tafels, die in een halve cirkel voorin de zaal staan opgesteld. Als de voorzitter de verga- dering opent, wordt het doodstil. Tanja Jad- nanansing, Tweede Kamerlid voor de PvdA, krijgt als eerste het woord. En binnen een paar minuten is duidelijk: de partijen zijn er niet uitgekomen. Karlijn werpt een veelbetekenende blik naar haarcollega-bestuursleden. Voorin de zaal gaat het debat intussen al lang niet meer over het vinden van dekking voor het afschaffen van de boete. Karlijn: “Dit gaat alleen nog over wiens schuld het nou is dat er geen oplossing is. Het is gewoon ordinair met het vingertje wijzen.” Ze pakt haar telefoon en twittert: ‘Nietes, welles, zij waren eerst, ik was er niet bij, ik ben je vergeten uit te nodigen. On-ge-lo-fe-lijk. Is dit een Kamerdebat?’
Even later verwoordt Jasper van Dijk, Tweede Kamerlid voor de SP, het gevoel van de studentbestuurders: “80 procent van de Kamerleden is voor afschaffing van de boete. Het is toch te zot voor woorden als die dan tóch doorgaat?” Maar als Halbe Zijlstra, staatssecretaris van onderwijs, het laatste woord tot de Kamerleden richt, vervliegt alle hoop. De partijen zijn niet tot een financieel deugdelijk voorstel voor dekking gekomen en dus voert hij de wet gewoon uit. De langstudeerboete komt er, per 1 september. Zijlstra: “Na de verkiezingen is er wellicht ruimte voor andere oplossingen.”
Als het debat is afgelopen zoekt Karlijn de voorzitter van de LSVb, Kai Heijneman, op. “We zijn geen steek verder,” verzucht hij. Tweede Kamerleden Jasper van Dijk, Boris van Ham en Anne-Wil Lucas komen bij het groepje staan. Van Ham: “Het CDA wilde niet doorpakken. Daardoor zitten we nu vast.” Kai wordt aangesproken door de verslaggever van 3FM. Of hij een interview kan geven. Karlijn kijkt intussen uit naar de andere nog aanwezige pers. Dit is een belangrijk moment voor de LSVb: nu kunnen zij hun stem laten horen. Als alle journalisten zijn verdwenen zoeken de bestuurders van LSVb, ISO en de Landelijke Kamer van Verenigingen (LKvV) elkaar op. Ze gaan samen even stoom afblazen en zich bezinnen op hun volgende stap.
14.00 uur
Simone de Bruijn (25), Radboud-alumnus en penningmeester van de LSVb, wacht in Den Haag op de trein naar Utrecht. Daar is het kantoor van de LSVb. Ze kon vanochtend niet bij het debat zijn, omdat ze een afspraak had op het Ministerie van Onderwijs. “Een aantal beleidsmedewerkers gaat volgende week naar een internationale conferentie waar Europese afspraken over het hoger onderwijs worden gemaakt. Vanochtend waren bestuurders van onder andere LSVb, ISO, de Vereniging van Uni- versiteiten (VSNU) en de HBO-raad uitgenodigd om input te geven. Wij zijn officieel gesprekspartner van het ministerie.”
Simone is dit jaar fulltime bestuurslid van de LSVb. In december studeerde ze af in de sociale geografie. Daarna ging ze solliciteren. Simone: “Dat liep nog niet zo, toen een bekende me erop attendeerde dat de LSVb bestuursleden zocht. Ik had in mijn studententijd al wat bestuurlijke ervaring opgedaan: ik ben een jaar bestuurslid van de studievereniging geweest, heb daar ook in de onderwijscommissie gezeten en ik ben lid geweest van de Facultaire Studentenraad. Ik ben maatschappelijk betrokken. Werken voor een studentenbelangenorganisatie past dus goed bij me.”
Simone werd aangenomen en afgelopen zomer begon ze. “Dit is zo’n vette baan! Mijn werk is heel divers: de ene dag werk ik buiten de deur, dan ren ik van afspraak naar afspraak. De andere dag houd ik op kantoor de boel draaiende.” In een smal straatje, vlakbij Utrecht centraal, zit naast een vishandel de toegangsdeur naar een kantoorpand, waarvan de LSVb een verdieping bezet. Simone gaat voor naar boven. Op de tweede verdieping loopt ze een rommelig kantoor binnen. Aan de muren overal posters, een oude bank staat in de gang. Het kantoor heeft wat weg van een studentenkamer, maar dan flink wat maten groter. Er rinkelen voortdurend telefoons. Een stuk of tien medewerkers zijn hard aan het werk. Simone gaat de hoek om naar de bestuurskamer, waar vijf overvolle bureaus staan. “Ik kom hier meestal rond een uur of tien in de ochtend en ik ga nooit voor zevenen naar huis. De meeste van mijn vrienden hebben een baan van negen tot vijf. Ik werk meer, maar daar krijg ik ook veel voor terug. Ik leer hier zoveel over politiek, praat mee op landelijk, zelfs op Europees niveau.”
Simone is penningmeester. Ze heeft er gevoel voor. “Maar het is niet zo dat ik een enorme kick krijg van boekhouden, hoor. Ik wilde deze functie op voorwaarde dat ik er een paar mooie, inhoudelijke portefeuilles bij kreeg. Dat werden internationalisering en de porte- feuille studiekeuze en voorlichting. Vooral die eerste vind ik leuk. Alles wat in Nederland wordt ingevoerd, komt voort uit besluiten die op Europees niveau genomen zijn. De bachelor- masterstructuur, de ECTS. Daarom is het ontzettend belangrijk dat we ook daarbij betrokken zijn.”
17.00 uur
Als Simone naar een borrel gaat, komt Karlijn net terug uit Den Haag. Het is etenstijd. Op een terrasje op de Neude bestelt ze een biertje, een salade en patat. Karlijn: “Ik doe dit werk full- time. Heb eerst een jaar algemene cultuurwetenschappen gestudeerd. In mijn tweede jaar ben ik fulltime gaan besturen bij studentenvakbond AKKU. Nu heb ik mijn studie gestaakt. Ik kon zó mijn ei kwijt in mijn werk voor AKKU, raakte zo enthousiast over dat vakbondswerk, dat ik er nog niet mee wilde stoppen om verder te studeren. Ik geef mezelf nog dit jaar. Daarna ga ik niet terug naar algemene cultuurwetenschappen. Cultuur is meer een hobby, maar mijn hart ligt elders. Ik ga op zoek naar een studie die daar beter bij past.”
Als haar biertje wordt bezorgd, zakt ze met een diepe zucht onderuit in haar stoel. Het was een hectische dag. “De uitkomst was niet zo gunstig vanochtend, dan lijkt het alsof we niets hebben kunnen doen, maar zo simpel is het niet. Je moet niet onderschatten hoe groot de invloed van LSVb, ISO en de LKvV is in Den Haag. En dit jaar staat er zoveel op het spel.
Samen met ISO en de LKvV hebben we een rechtszaak aangespannen om de langstudeerboete tegen te houden. Daarna was duidelijk: de boete zou blijven. Toen maakte het CDA een draai waardoor opeens een Kamermeerderheid vóór afschaffen was. Toen we dat hoorden, zijn we direct samen met ISO en de LKvV gaan uit- zoeken hoe alle partijen dachten over afschaffen vóór 1 september. Het is belangrijk dat we op de hoogte zijn, zodat we mee kunnen praten. En we praten met de pers. Ook daarvoor moe- ten we steeds een stapje voor zijn: zo kunnen we het publieke debat voeden en zorgen dat het gevoerd wordt.”
Nu de langstudeerboete voorlopig niet wordt afgeschaft, is het voor de LSVb wachten op een nieuw kabinet. Karlijn: “Er staat na de formatie van alles op stapel. De boete zal dan alsnog wel worden afgeschaft. De vraag is hoe. En uit de diverse partijprogramma’s is al duidelijk dat veel partijen voor het afschaffen van de studie- financiering zijn. Ook dat wordt spannend. Ik zal dat misschien niet meer meemaken, want het zal niet van de ene op de andere dag worden ingevoerd. Maar ik vecht niet voor mezelf, ik vecht voor de volgende generatie studenten. Voor hen kunnen wij nu écht een verschil maken. En daar krijg ik kei veel strijdlust van!” * /Bregje Cobussen en Mark Merks
LSVb, ISO en LKvV
Er zijn drie landelijke studentenorganisaties die opkomen voor de belangen van studen- ten: de Landelijke Studenten Vakbond(LSVb), het Interstedelijk Studenten Overleg (ISO) en de Landelijke Kamer van Verenigingen (LKvV). De LSVb, ISO en de LKvV werken regelmatig samen, maar soms verschilt de visie die ze hebben op een onderwerp onderling. Dat komt doordat ze alle drie een andere achterban hebben. De achterban van de LSVb bestaat vooral uit lokale studentenvakbonden, zoals AKKU. Die van ISO bestaat voornamelijk uit lokale studentbestuurders, zoals de fractieleden van Siam. De achterban van de LKvV wordt gevormd door lokale studentenverenigingen.
‘Zíj weten niet hoe studenten denken’
Twee dagen voor de verkiezingen organiseren de studentenorganisaties LSVb en ISO samen een onderwijsdebat in Utrecht, waarbij veel Haagse onderwijswoordvoerders aanwezig zijn. In de hal van de Hogeschool Utrecht staat de crème de la crème van het hoger onderwijs: bestuurders, politici, betrokken studenten, allemaal bij elkaar op één kluwen. Middenin staat Thijs van Reekum, student filosofie en politicologie en de Nijmeegse voorzitter van de landelijke studentenorganisatie ISO. Netjes in pak, frisdrankje in de hand. Hij kletst met een medewerker van een van de aanwezige Haagse politici – een nuttig contact, altijd bereikbaar en beschikkend over de agenda van de baas. Thom de Graaf, voorzitter van de HBO-raad en D66-senator, interrumpeert het gesprek om Van Reekum gedag te zeggen. Die procedure herhaalt zich na het debat. De frisdrank heeft plaats gemaakt voor een biertje, het groeten voor gedag zeggen, maar de soepele smalltalk blijft.
Je spreekt aardig wat mensen op zo’n avond. “Bestuurders, Kamerleden, dat zijn de mensen met wie ik op zo’n avond het meest spreek. het draait nu om netwerken, kennismaken, laten zien dat wij een relevante gesprekspartner zijn.” Zíjn jullie een relevante gesprekspartner? Wat zij voor jullie kunnen betekenen is duidelijk, maar wat heeft ISO te bieden?
