Veel publiceren geen eis meer
Minder nadruk op de hoeveelheid publicaties en meer aandacht voor maatschappelijke relevantie: universiteiten en onderzoeksinstellingen gaan hun wetenschappers op een andere manier beoordelen. Nijmeegse hoogleraren zijn er blij mee, maar houden een slag om de arm. ‘De zorg die ik heb, is dat ook de nieuwe criteria straks in simpele, cijfermatige indicatoren worden uiteengezet.’
Vrijdagmiddag kreeg minister Bussemaker het nieuwe ‘standaard evaluatie protocol’ (SEP) overhandigd waarmee universiteiten en onderzoeksinstituten hun onderzoeksgroepen vanaf 2015 gaan beoordelen. De hoeveelheid publicaties weegt nog wel mee in het eindoordeel, maar is in de nieuwe aanpak geen apart beoordelingscriterium meer. “Zo wordt gehoor gegeven aan de kritiek dat de publicatiecultuur in sommige vakgebieden is doorgeschoten”, schrijft Bussemaker tevreden aan de Tweede Kamer.
Economiehoogleraar Esther-Mirjam Sent is ‘absoluut’ blij met de koerswijziging. ‘Het feit dat productiviteit een criterium was, gaf rare prikkels om één bevinding eindeloos uit te melken zodat er zoveel mogelijk artikelen op gebaseerd konden worden. Het nodigde uit tot het doen van veilige wetenschappelijke kunstjes en dat is natuurlijk niet wat je met wetenschap wilt. Je wilt dat wetenschappers risico’s nemen, grenzen verleggen.’
De drie criteria die vanaf 2015 nog wel van belang zijn om onderzoek te beoordelen zijn wetenschappelijke kwaliteit, maatschappelijke relevantie en toekomstbestendigheid. Sent vraagt zich wel af hoe die criteria vorm gaan krijgen. ‘De zorg die ik heb is dat ook de nieuwe criteria straks in simpele, cijfermatige indicatoren worden uiteengezet, zoals de impactfactor van een tijdschrift waarin je publiceert.’
Hoogleraar Mathematische fysica Klaas Landsman is net als Sent voorzichtig positief. ‘Ik zie dit zeker als een stap in de goede richting, al lag het probleem niet in het opnemen van productiviteit als criterium per se, maar in de wijze waarop dit werd bepaald, namelijk door domweg te tellen: publicaties, citaties, impactfactoren, promoties, enzovoort. En dan werden boeken en voordrachten nog niet eens meegeteld, om maar te zwijgen van aantallen goede ideeën en goede wetenschappelijke gesprekken. Het is al vaak en terecht opgemerkt dat de allergrootsten geleerden zoals Newton, Darwin, en Einstein in deze telcultuur kansloos zouden zijn geweest.’
Maar ook Landsman moet nog zien hoe de nieuwe beoordelingscriteria gaan uitwerken. Hij beschouwt maatschappelijke relevantie als ‘potentiële valkuil’. ‘Want de praktijk leert dat vooral op de korte termijn wordt gelet, terwijl de diepste toepassingen van de wetenschap op de samenleving, zoals elektriciteit, de computer en het internet, een lange adem hadden en bovendien volkomen onverwacht waren.’ / HOP, Martine Zuidweg
Marijtje Jongsma schreef op 26 maart 2014 om 09:18
Allereerst denk ik dat het een goede zaak is dat het criterium van de “productiviteit†afgezwakt is (en ik herken hier ook duidelijk één van de speerpunten in die uit de door Science in Transition georganiseerde debatten naar voren is gekomen). Vanuit de VAWO maken wij ons wel zorgen over de grotere nadruk die nu op het criterium “maatschappelijke relevantie†ligt.
Een onderzoeksevaluatie zou primair naar de “wetenschappelijke relevantie†moeten kijken.
Als ik bijvoorbeeld binnen mijn eigen vakgebied kijk wat er in de handboeken staat die wij onze studenten onderwijzen, wie de keynote speakers zijn op congressen, en welk onderzoek belangrijke bijdragen heeft geleverd, dan is dat vrijwel altijd onderzoek met een geringe maatschappelijke relevantie maar met een hoge wetenschappelijke relevantie.
Universiteiten en onderzoeksinstituten zouden zich met name (met behulp van de eerste- en tweede geldstroom) bezig moeten houden met deze wetenschappelijke relevantie. Onderzoek met een hoge maatschappelijke relevantie betaald zichzelf veel eenvoudiger vanuit de derde geldstroom en kan ook buiten de academia en onderzoeksinstituten worden verricht. In de formulering van het nieuwe Standard Evaluation Protocol zie ik een voortschrijdende bedreiging van met name het fundamentele onderzoek, en op termijn een bedreiging van de internationale positie van het Nederlandse onderzoek.
Jonge onderzoekers niet gerust over publicatiedruk | Vox magazine schreef op 26 maart 2014 om 16:01
[…] was goed nieuws voor iedereen die lijdt onder publicatiedruk: bij onderzoeksevaluaties krijgt het aantal […]