Hoge testosteronwaarden en psychopatisch gedrag, het een leidt tot het ander. Althans, dat is het uitgangspunt van onderzoek naar de kwestie. Veel te kort door de bocht, stelt hoogleraar Klinische Psychologie Jan Derksen. ‘Als je het isoleert is er altijd wel een verband te vinden, maar een rechtstreeks verband is niet te leggen.’

Dat baseert Derksen op een studie die hij met een collega uitvoerde. Samen hielden ze vijfentwintig jaar onderzoek naar testosteron en psychopathisch gedrag tegen het licht. ‘We hebben niets overgeslagen’, zegt Derksen. ‘Alle relevante publicaties zijn in onze studie meegenomen.’ Het artikel is vorige week gepubliceerd in het tijdschrift Psychiatry Research.

Rechte lijn
Het uitgangspunt dat er een direct verband is tussen hoge testosteronwaarden en agressief of antisociaal gedrag – de basis van veel onderzoek naar de kwestie – is het gevolg van te eenvoudige theorievorming. ‘Er wordt te snel data gegenereerd, zonder goed na te denken over het theoretisch framewerk. Het is complexe materie, met veel variabelen. Als je alles uit elkaar trekt en dan puur kijkt naar testosteron, dan kun je altijd wel een verband vinden. Buiten kijf staat dat het hormoon een rol speelt’, zegt Derksen. ‘Maar het is een optelsom. Een hoge testosteronspiegel is een factor van invloed, maar verwaarlozing tijdens de kindjaren ook.’

Fundering
De verschillende processen zijn niet los van elkaar te zien, betogen de Nijmeegse wetenschappers. Ze werken aan een nieuw theoretisch model, de fundering waarop binnen een paar jaar een groot onderzoeksproject zal worden gebouwd. Derksen: ‘Het afronden van de literatuurstudies, het neerzetten van een meer complex theoretisch model, leidt uiteindelijk tot de formulering van meer gerichte onderzoeksvragen. Die onderzoeksvragen gaan we vervolgens door empirisch onderzoek toetsen.’ / Mark Merks, foto Gerard Verschooten