Hoe moe sporters ook zijn, met de nodige motivatie kunnen zij toch nog een stapje extra zetten. Dat concludeerde Jeroen Barte na een experiment met zestig voetballers.

Het zweet druppelt van mijn hoofd. In een zaal in het sportcentrum heb ik net veertig sprints getrokken van vijftien meter. ‘Hoe moe ben je nu op een schaal van één op tien?’ vraagt Jeroen Barte. ‘Een negen, toch wel’, puf ik.

In het sportcentrum ben ik proefpersoon in een experiment van bewegingswetenschapper en promovendus Barte. Voordat ik de sprints trok, moest ik onder toeziend oog van de wetenschapper een passoefening doen. De opzet: zo snel en accuraat mogelijk een bal tegen ijzeren plaatjes schieten, die aan een bank bevestigd waren.

Na de sprintoefening moet ik dezelfde passoefening met de banken weer doen. Nu wordt mij echter een wortel voorgehouden: als ik bij de beste 30 procent behoor, win ik een VVV-bon. Barte moedigt bovendien flink aan. Gemotiveerd ga ik weer aan de slag met de oefening.

Kosten vs. baten

Maanden later, op zijn kantoor in het Spinozagebouw, vertelt Barte wat hij met de passoefening beoogde. ‘Het experiment bestond uit twee groepen: een die wel, en een die niet extra gemotiveerd werd om een goede prestatie te leveren onder vermoeidheid. De verschillen zijn interessant voor mijn onderzoek.’

Inmiddels heeft Barte de uitslagen. ‘De proefpersonen die extra werden gemotiveerd, presteerden aanzienlijk beter ten opzichte van hun medeproefpersonen die geen beloning in het vooruitzicht werden gesteld.’ Waar de niet-gemotiveerde spelers slechter presteerden toen zij moe waren, was dat bij de gemotiveerde spelers zelfs omgekeerd. ‘Terwijl zij tijdens de eerste oefening nog wel uitgerust waren.’

Het bevestigt een nieuwe theorie in de bewegingswetenschappen, vertelt Barte. ‘Vroeger dacht men dat vooral vermoeidheid een rol speelde in de prestatie. De nieuwe theorie gaat veel meer uit van een soort kosten-batenanalyse. Wat levert het op om een goede prestatie te leveren? Wil ik mezelf daar nog voor in het zweet werken? Waar sporters op een gegeven moment stoppen omdat het te zwaar wordt, kunnen ze vaak nog wel even door. Als er maar genoeg beloning tegenover staat.’

Voor de wetenschap interessant, maar ook voor voetballers of andere sporters. Al heeft Barte nog wel een waarschuwing. ‘Je kunt sporters wel extra willen belonen, maar door hun extra inspanning moeten ze mogelijk wel langer herstellen van hun prestatie. Of dat voor de volgende wedstrijd zo gunstig is, is nog maar de vraag.’