Nijmegen mag zichzelf tussen 9 en 12 mei Talenhoofdstad van Nederland noemen. Hoewel er veel prominente taalinstituten in de stad gevestigd zijn die deze titel waarmaken, is het met de studentenaantallen bij de talenstudies aan de Radboud Universiteit nog altijd niet goed gesteld.

Talenstudies luiden al jaren de noodklok. Het gaat namelijk niet goed met de aanmeldcijfers van vooral de kleine talen. Zo is het sinds 2012 niet meer mogelijk om in Nederland Fins of Hongaars te studeren, daalde in 2015 de populariteit voor Keltisch en en Spaans en werd in 2018 een Nationaal Platform voor de Talen opgericht om universitaire taalstudies aantrekkelijker te maken.

Afgelopen jaar steeg het aantal eerstejaars aan de letterenfaculteit van de Radboud Universiteit eindelijk lichtjes, met 5 procent. Prettig nieuws voor de talenstudies lijkt het, maar de studenten zijn niet evenredig verdeeld. Waar het aantal eerstejaars bij de Romaanse talen het afgelopen jaar verdubbelde, moest Duitse Taal en Cultuur inleveren. ‘Dat is echt wel zorgelijk’, aldus José Sanders, decaan van de Letterenfaculteit.

Taaldebat

In het kader van Nijmegen Talenhoofdstad wordt samen met betrokkenen uit het hele land gediscussieerd over de in- en uitstroom van de moderne talen- en cultuurstudies. ‘Zo praten we met overheidsinstanties en bedrijven over wat zij verwachten van onze afgestudeerden, en hebben we het met mensen uit het middelbaar onderwijs over hoe zij toekomstige taalstudenten naar ons kunnen leiden’, zegt Paul Sars, hoogleraar Moderne talen en culturen aan de Radboud Universiteit.

Volgens Sanders zijn deze gesprekken erg waardevol. ‘Er bestaat een grote samenhang tussen het aanbod van de talen op middelbare scholen en de belangstelling voor talen op de universiteit.’ Zo hangt de vermindering van het aantal studenten Duits, en de stijging van het aantal studenten Spaans, samen met het aanbod op middelbare scholen, stelt Sanders.

Vernieuwd onderwijs

Volgens Sanders heeft dit vooral te maken met de manier van lesgeven. ‘Duitse literatuur is voor veel scholieren niet interessant. Ze vinden het misschien wél leuk om te weten hoe Duitsers met sociale media omgaan of wat er op de Duitse tv te zien is.’ Middelbare scholen zouden volgens haar niet alleen moeten inzetten op het feitelijk juist aanleren van een taal, maar ook op het relevant maken van de talen. ‘Dat is belangrijk, want als middelbare scholen aantrekkelijker onderwijs geven, geeft dat de universiteit meer studenten.’

‘Waarom maken wij niet veel meer gebruik van vertaalmachines en andere middelen?’

Daarnaast zou het onderwijs volgens Sanders gebaat zijn bij een stukje modernisering. ‘Vroeger werd er veel gefocust op hoofdrekenen. Nu is de rekenmachine niet meer weg te denken uit alle exacte vakken. Waarom maken wij op die manier in het vreemdetalenonderwijs niet veel meer gebruik van vertaalmachines en andere middelen?’

Door gesprekken als deze is Sars eerder optimistisch over de toekomst dan bezorgd om het huidige aantal taalstudenten. Ook ziet hij een grote verantwoordelijk voor de talenstudies. ‘Als een leerling zegt: “ik heb geen zin om woordjes te stampen”, dan is het aan ons om na te denken hoe we hun dan wel een taal kunnen leren. Dat is een uitdaging, en dat zie ik prima zitten.’