Niet alleen landelijk, maar ook in Nijmegen is seksueel grensoverschijdend gedrag een probleem. Studenten en medewerkers van de universiteit die te maken krijgen met incidenten (ook als het niet seksueel van aard is en ook als ze iets zien gebeuren bij een ander), kunnen daarover in gesprek met een vertrouwenspersoon. Maar wat is dit precies voor functie? Zeven vragen én antwoorden.

1. Wat is een vertrouwenspersoon?

Bij een vertrouwenspersoon kunnen studenten en medewerkers terecht om vertrouwelijk hun verhaal te delen, vragen te stellen en advies te vragen. De Radboud Universiteit heeft in totaal twaalf vertrouwenspersonen, waarvan vier speciaal voor studenten. ‘We zijn onafhankelijk en staan náást de persoon die een gesprek aanvraagt’, zegt Heleen Kloosterhuis, coördinator van het team vertrouwenspersonen. ‘We denken mee over wat er precies aan de hand is. Soms zit het gedrag in een grijs gebied en twijfelt de melder zelf ook nog of het grensoverschrijdend is. Er kan ook sprake zijn van ernstig gedrag. Als de melder vervolgstappen wil ondernemen, dan leggen we de opties voor en helpen en adviseren we.’

2. Met wat voor verhalen kun je bij een vertrouwenspersoon terecht?

Met verhalen over bijvoorbeeld pestgedrag, intimidatie, discriminatie, maar zeker ook seksueel grensoverschrijdend gedrag. Het maakt geen verschil of het gedrag zich heeft voorgedaan op of buiten de campus. Het maakt ook niet uit of de persoon tegen wie de klacht is gericht een medestudent is, een docent of iemand anders. Twijfel je erover of jouw verhaal wel thuishoort bij een vertrouwenspersoon? Maak dan toch maar een afspraak, adviseert Kloosterhuis. ‘Blijf niet rondlopen met wat je dwarszit. Erover praten helpt echt.’

3. Welke vervolgstappen zijn er mogelijk?

Dat is heel divers. Er kan bijvoorbeeld melding worden gemaakt bij het college van bestuur of het hoofd van een opleiding. Maar ook een gesprek aangaan met een docent die zich ongepast heeft gedragen, is een optie. Die keuze is uiteindelijk aan de melder.

Als er sprake is van een strafbaar feit, kan de vertrouwenspersoon adviseren om aangifte te doen. De vertrouwenspersoon helpt daarmee en gaat, indien gewenst, zelfs mee naar het politiebureau. Ook kan er een officiële klacht worden ingediend bij een externe, onafhankelijke klachtencommissie.

4. Dus een vertrouwenspersoon onderneemt nooit stappen zonder toestemming van de melder?

In het geval van zeer ernstige vergrijpen – strafbare feiten – kan een vertrouwenspersoon besluiten toch een melding te maken, bijvoorbeeld bij het college van bestuur. Kloosterhuis: ‘Dat doen we alleen als we anders in gewetensnood komen, bijvoorbeeld in geval van ernstig seksueel geweld. We willen niet dat iemand nogmaals in de fout gaat en daarmee anderen in gevaar brengt.’ Ze benadrukt dat de universiteit in zo’n geval alles zal doen om de veiligheid van de melder te waarborgen.

5. In de praktijk wordt er bijna nooit een officiële klacht over omgangsvormen ingediend bij de universiteit (de laatste drie jaar slechts één keer). Waarom niet?

‘Omdat het doorlopen van de procedure behoorlijk belastend kan zijn’, zegt Kloosterhuis. Een commissie zal aan waarheidsvinding doen en onder andere hoor en wederhoor toepassen. ‘De uitkomst van zo’n procedure staat niet vast. Een melder moet met bewijs kunnen komen.’ Veel vaker probeert een melder de situatie daarom anders op te lossen, bijvoorbeeld door samen met de vertrouwenspersoon in gesprek te gaan met verantwoordelijken. Die kunnen dan altijd nog besluiten om een onderzoek te starten.

6. Hoe vaak gaan studenten in gesprek met een vertrouwenspersoon?

In 2021 vroegen 52 studenten een gesprek aan. Dat zijn er meer dan in voorgaande jaren. In 2020 waren het er bijvoorbeeld 36. Op een totaal van bijna 25.000 studenten is dat best weinig. Studenten kunnen natuurlijk ook elders terecht met hun klachten, zoals bij vrienden, de huisarts of de studieadviseur. En lang niet alle studenten weten van het bestaan van de vertrouwenspersonen. Van de 254 studenten die de enquête van Vox naar seksueel grensoverschrijdend gedrag invulden, zegt 47 procent niet te weten waar ze op de universiteit melding kunnen maken van seksueel grensoverschrijdend gedrag, 39 procent weet het min of meer, 14 procent weet het wel.

Naast de relatief geringe bekendheid met de vertrouwenspersonen, speelt ook mee dat veel studenten een hoge drempel ervaren om met zo iemand in gesprek te gaan. ‘Vaak schamen studenten zich voor wat er is gebeurd, of ze geven zichzelf de schuld’, zegt Kloosterhuis.

7. Het studentenleven speelt zich niet alleen af op de campus, maar zeker ook binnen de sociëteiten van verenigingen. Probeert de universiteit ook daar een veilig klimaat te creëren?

Behoorlijk wat van de gesprekken die vertrouwenspersonen met studenten voeren, spitsen zich toe op omgangsvormen binnen studentenverenigingen, stelt Kloosterhuis. De coördinator constateert steeds meer bereidheid van verenigingen om het anders te doen, maar ziet óók nog een oude cultuur waarin problemen worden toegedekt.

De universiteit wil verenigingen helpen bij het creëren van een veilige cultuur. Zo hebben steeds meer verenigingen een vertrouwenscontactpersoon: een student-lid dat in direct contact staat met de vertrouwenspersonen van de universiteit. ‘Zo proberen we in de haarvaten van het studentenleven te komen’, zegt Kloosterhuis. De vertrouwenscontactpersoon krijgt een korte opleiding van de universiteit en leert dan bijvoorbeeld wat grensoverschrijdend gedrag inhoudt en wanneer ze iemand moeten doorverwijzen naar een vertrouwenspersoon van de universiteit.

Wil jij in gesprek met een vertrouwenspersoon? Ga dan naar www.ru.nl/vertrouwenspersonen voor meer informatie.