Pim Levelt, emeritushoogleraar en medeoprichter van het Max Planck Instituut voor Psycholinguïstiek in Nijmegen, schreef een boek over de geschiedenis van zijn vakgebied. Vox klampte hem aan tijdens een driedaags symposium over zijn boek. Vier redenen om je in de historie van zijn werkveld te verdiepen.

#1. ‘Je hoort je te verdiepen in de geschiedenis van je wetenschapsgebied, anders loop je het risico dat je dezelfde fouten maakt als je voorgangers. Ik kan zo een stuk of twaalf ontdekkingen en ideeën noemen die in de loop van de tijd vergeten zijn geraakt en jaren later weer helemaal opnieuw zijn uitgevoerd en uitgedacht. Van mezelf kan ik ook gevallen aanwijzen, waarbij ik mezelf een hoop tijd had kunnen besparen. Voor mijn proefschrift heb ik een serie experimenten gedaan waar een mooie wet uit volgde. Ik had mijn proefschrift bijna afgerond toen ik in de bibliotheek een boekje vond van Ewald Hering uit 1864 waarin diezelfde wet werd genoemd. Zonder dat daar enig experiment aan ten grondslag lag! Fascinerend dat iemand dat helemaal zelf had uitgedacht. Maar wel even slikken voor mij.’ #2. ‘Om gevoel te krijgen met wat er op persoonlijk vlak gebeurt met wetenschappers die nieuwe dingen ontwikkelen. Ik ben tijdens het schrijven van het boek prachtige voorbeelden tegen gekomen van wetenschappers die samenwerken, vaak over grenzen heen. En ik vond ook prachtige voorbeelden van grote rivaliteit tussen wetenschappers. Je komt het allemaal in grote glorie tegen. Terwijl: wetenschap lijkt iets te zijn wat volstrekt logisch is, wat zich cumulatief opbouwt, los van menselijke emoties. Dat is natuurlijk niet zo. Wetenschap is een menselijk bedrijf waar menselijke emoties een grote rol spelen.’ #3. ‘De geschiedenis leert dat er soms dingen gebeuren in de wereld waardoor de hele kaart van de wetenschap wordt hertekend. In mijn boek licht ik dat toe aan de hand van wat er gebeurde in ons vak tijdens het Derde Rijk. Namelijk het vertrek van vele grote wetenschappers uit Europa, die naar Amerika gingen, en het verlies van het Duits als wetenschapstaal. Het is interessant om te zien hoe externe factoren de wetenschap plotseling totaal veranderen.’ 4#. ‘Een grondige studie van een wetenschap in ontwikkeling laat zien dat er een grote invloed is van nieuwe technieken op de wetenschap: op de theorieën, op de manier waarop wordt samengewerkt. In 1865 heeft de Nederlandse oogheelkundige Franciscus Donders bedacht hoe het technisch mogelijk is om de duur van mentale processen te meten: hoeveel tijd het kost om bijvoorbeeld uit te vinden dat een object niet een vliegtuig is, maar een vogel. Hij heeft daar een techniek voor ontwikkeld die heeft geleid tot hele nieuwe theorieën over ons vakgebied. En zijn techniek gebruiken we honderdvijftig jaar later nog steeds.’ /  Martine Zuidweg