Nijmegen is de komende week niet de stad die het vorige week was of volgende week zal zijn. De Vierdaagse ontregelt en regeert. Koen Breedveld, bijzonder hoogleraar Sportsociologie, legt uit wat de gevolgen zijn voor Nijmegenaren: ‘Emotie en trots op de stad.’

Met de Waal, het oorlogsverleden, de Radboud Universiteit, NEC én als ‘oudste stad van Nederland’ onderscheidt Nijmegen zich van andere steden. Die kenmerken van de stad helpen inwoners om zich Nijmegenaar te voelen. Maar het krachtigste kenmerk daarvoor is voor veel Nijmegenaren: de Vierdaagse.
‘Als inwoner van Nijmegen maak je hoe dan ook deel uit van de Vierdaagse. Het maakt niet zoveel uit of je beretrots bent op de Vierdaagse of dat je je ergert aan de herrie en alle mensen in de stad’, zegt Koen Breedveld, bijzonder hoogleraar Sportsociologie aan de Radboud Universiteit.

‘Ook als je in Dukenburg woont, waar de Vierdaagse bijna niet doorheen komt, en niet naar de Vierdaagsefeesten gaat, heb je ermee te maken. Dan nog lees je erover in de krant. Dan nog wordt er op school over gesproken. En dan nog merk je dat verkeersstromen worden omgeleid. Je ontkomt er niet aan, het doet linksom of rechtsom wat met je.’

Geen ontkomen aan
Wie van voetbal houdt, ervaart iets soortgelijks bij een voetbalwedstrijd, maar wie niet naar het stadion gaat en het sportnieuws niet volgt, krijgt er weinig tot niets van mee. De universiteit is wel de grootste werkgever van Nijmegen, maar niet iedereen heeft ermee te maken. Dat is anders bij de Vierdaagse. Daar ontkomt geen Nijmegenaar aan.

En dat is goed. Heel goed zelfs. De stad is bij uitstek de plaats waar mensen verdwijnen in een anonieme, grote groep. ‘Het sociale cement is er minder sterk dan in een dorp.’ Een collectief evenement doorbreekt dat en daarom zijn zulke evenementen belangrijk voor steden. ‘Dan beleef je dat je meer bent dan mensen die anoniem langs elkaar heen leven.’

Zo zorgt juist de Vierdaagse ervoor dat Nijmegenaren zich met elkaar verbonden voelen. ‘Twee dingen zorgen voor verbinding. Het eerste is dat mensen elkaar nodig hebben. Een medewerker in een winkel heeft bijvoorbeeld een klant nodig om geld te verdienen en zal daarom moeite doen om zijn klant te leren kennen. In breder perspectief is water onze gezamenlijke vijand waar we als Nederlanders tegen strijden en wat ons verbindt.’ Nijmegenaren hebben elkaar nodig om de Vierdaagse te realiseren. ‘Bijvoorbeeld om al die mensen die naar Nijmegen komen een plek te geven en – hoe basaal ook – om geld te verdienen.’

De tweede oorzaak waarom mensen zich met elkaar verbonden voelen, is omdat ze samen een geschiedenis delen. ‘We voelen ons Nederlander en dat wordt bevestigd als Nederland een belangrijke sportwedstrijd wint of als een Nederlandse minister van Buitenlandse Zaken een gloedvol betoog houdt.’ Het besef dat Nijmegenaren iets delen, is sterk tijdens de Vierdaagse, sterker dan het gevoel van elkaar nodig hebben. ‘Het zorgt voor emotie en trots op de stad.’

Hoe belangrijk het evenement voor Nijmegen is, merkte Breedveld toen hij als niet-Nijmegenaar eens op de vrijdag van de intocht aan het werk wilde op de universiteit. ‘In de arbeidsbepalingen van de universiteit staat dat je op die vrijdag niet hoeft te werken. De universiteit is dan dicht. Als buitenstaander is het bijzonder om dat te zien. Zo’n vrije dag geeft blijk van het belang van het evenement.’ / Bettine Winters

Dit artikel verscheen eerder in de Vierdaagse-bijlage van De Gelderlander