De brand van woensdag op het dak van het Spinozagebouw was snel geblust, maar de ontruiming verliep allerminst vlekkeloos. De bedrijfshulpverleners trekken hun lessen.

#1 Het ontruimingsalarm kwam te laat
Bij brand gaat eerst het brandalarm af, automatisch: dat reageerde volgens de bedrijfshulpverlening zoals het moest. Dat betekent dat mensen op de bovenste etage die dit alarm horen, besluiten zo snel mogelijk naar buiten te gaan. Mensen op lagere etages kunnen dan getuigen zijn van enige paniek, maar zélf nog niks hebben gehoord. Dat komt omdat het ontruimingsalarm dan nog niet is ingesteld: dit doet de portier, in samenspraak met brandweer en bedrijfshulpverlening. Vrij snel na de brandmelding is ook dit alarm, voor het hele gebouw, ingeschakeld. Althans, dat was de bedoeling.

#2 Het alarm klonk niet op alle plekken
Dat klopt, door een vergissing van de portier: die heeft bij het instellen van het ontruimingsalarm op de verkeerde knop gedrukt, die van het oude systeem: daardoor ging alleen op de begane grond het alarm, en niet, zoals hij dacht, in het hele gebouw. Het toeval wil dat de dienstdoende portier de enige portier was die de instructie voor het nieuwe ontruimingspaneel heeft gemist. Alle andere portiers zijn wel op de hoogte. Gerard van Oijen, een van de medewerkers van de sociale faculteit die ingeschakeld wordt bij calamiteiten: ‘Pas gaandeweg werd ons duidelijk dat het alarm toch niet overal hoorbaar was.’

#3 Mensen zijn ten onrechte verwijderd
Sommige onderzoekers in de laagbouw van het Spinoza waren woensdagochtend geïrriteerd. Zij werden door bedrijfshulpverleners gemaand het pand te verlaten, terwijl daar geen reden voor was: de brand was ver weg en de laagbouwers liepen geen enkel gevaar. ‘De bedrijfshulpverleners zijn iets te ijverig geweest’, zegt Van Oijen. De regel is dat de bhv’ers alle verdiepingen die ontruimd moeten worden nalopen, maar voor de laagbouw waren daarvoor geen instructies. ‘Er zijn wat onderzoeken verstoord geraakt, zegt Van Oijen, ‘maar de gevolgen waren niet heel ernstig.’

#4 De alarmmeldingen komen ook van elders
De brand was vrijwel meteen overal groot nieuws, en dus ook op sociale media. Nog voordat welk alarm dan ook werd ingeschakeld, is menigeen via de app of anderszins al gewaarschuwd. Bovendien klonk het alarm in de hoogbouw door in de laagbouw, nóg een aanmoediging om zo snel mogelijk naar buiten te gaan. ‘Daar hebben we geen controle op’, zegt Van Oijen. ‘Volgens de regels hoef je pas naar buiten als na het ontruimingsalarm een bedrijfshulpverlener of etagecontroleur je daartoe heeft gemaand. Maar ach, we zien liever te veel dan te weinig mensen naar buiten lopen bij zo’n calamiteit.’

#5 Waar je heen moet na zo’n brand
Ook hier zijn regels voor, en voor het Spinoza geldt het Grotiusgebouw als verzamelplek voor opvang en nadere instructies. Maar dat wisten veel mensen niet. Er waren geen bordjes om de weg te wijzen – foutje – en sommigen van de bhv’ers die de weg moesten wijzen, stonden op de verkeerde plek. Allemaal menselijke foutjes, zegt Van Oijen, die voor de evaluatie drie A-viertjes nodig had om alle evaluatiepuntjes op een rij te zetten. Zodat het bij een volgende brand soepeler verloopt. Maar het belangrijkste ging dinsdag goed, zegt hij: ‘De ontruiming verliep rustig en snel en de schade bleef zeer beperkt.’