‘Vleesvrije maandag is vrijheidsberoving’
Nog voordat de vleesvrije maandag zijn debuut maakt, pleit hoogleraar Marcel Wissenburg ervoor om de invoering terug te draaien. ‘Het is pure symboolpolitiek en beroving van de keuzevrijheid.’
‘Terreur.’ Zo omschrijft Marcel Wissenburg het voornemen van het Facilitair Bedrijf om vanaf deze week op maandag geen vlees- of visproducten meer aan te bieden in de kantines. De hoogleraar Politieke theorie ziet de invoering als een vrijheidsberoving. ‘Ik moet eten, maar dat schijnt niet te mogen. De keuze is al zo beperkt, dit maakt het er niet beter op.’
Schelden
Op Facebook liet Wissenburg zich in niet mis te verstane bewoordingen uit over het besluit. ‘De kantines op mijn universiteit zijn door de Nazi’s overgenomen…. Onsmakelijke, verachtelijke betweterij die me alleen maar bloeddorstiger maakt’, luidde het begin van zijn relaas.
Het zit hem ontzettend hoog, zo laat hij telefonisch weten. ‘Toen ik het bericht over de vleesvrije maandagen las, kon ik alleen maar schelden. Het heeft mijn vrijdag behoorlijk verpest.’ In een ander Facebookbericht laat Wissenburg weten al op het matje te zijn geroepen. Door wie en wat er gezegd is, laat hij liever in het midden.
Vrije keuze
Het probleem zit hem niet zozeer in het feit dat Wissenburg niet zonder vlees kan, sterker nog: hij eet twee à drie keer per week vegetarisch. ‘Het is geen praktisch bezwaar, maar een principiële kwestie. Het is absoluut niet de taak van het Facilitair Bedrijf om mensen voor te schrijven wat ze moeten eten. En het is al helemaal niet hun taak om zo’n verandering door te voeren op politieke gronden. Je kunt mensen niet dwingen om het goede te doen, het goede doen is per definitie een vrije keuze.’
Hij ergert zich aan de zweem van politieke correctheid die de vleesvrije maandagen impliceren. ‘Pure symboolpolitiek. Jaren geleden wilden ze ook al alle ongezonde snacks uit het assortiment halen. Ze spelen in op iedere health scare en hype die voorbij komt waaien. Het is allemaal flauwekul. Ten eerste is er heel goed politiek correct vlees te krijgen. Ten tweede – en dat blijf ik maar herhalen – het is mijn eigen keuze wat ik wel en niet eet.’
De vleesvrije maandag is een experiment van het Facilitair Bedrijf dat loopt tot eind juni. Aan het eind van de periode volgt een evaluatie en wordt besloten of de vleesvrije maandagen vaste prik worden. Zo lang wil Wissenburg niet wachten. ‘Het mag überhaupt niet ingevoerd worden. Je kunt dit niet doorvoeren op basis van een meerderheid van stemmen. Het gaat namelijk om een principiële kwestie: keuzevrijheid. En daar valt niet aan te tornen. Ook niet voor één dag in de week.’ / Jolene Meijerink
Thomas schreef op 8 mei 2015 om 23:35
Helemaal mee eens!
Op dat stukje over de Nazi’s na dan, dat is wellicht wat overdreven… Als hoogleraar Politieke Theorie zou je verwachten dat mijnheer Wissenburg iets minder makkelijk met dergelijke termen zou schermen.
Ik ben het desalniettemin met de rest van zijn betoog geheel eens. Totaal verkeerde actie van het facilitair bedrijf. Idealen zijn prima, ze opdringen niet.
Sam schreef op 10 mei 2015 om 14:27
Wie dringt ze op dan? Zij kiezen voor een bepaald assortiment in producten die ze aanbieden. Niet anders dan welk bedrijf dan ook wat producten aanbiedt. Niemand wordt gedwongen hun producten af te nemen. Iedereen kan gewoon zelf eten meenemen of even langs een winkel om precies dat te halen wat zij willen hebben. Het bedrijf maakt een keuze, een verantwoorde keuze in dit geval. Of mensen hun verantwoordelijkheid willen nemen om op een meer duurzame manier met de wereld om te gaan ligt nog altijd bij de consument.
Fabian schreef op 9 mei 2015 om 00:29
Die facebookpost kan dus echt niet. Als hoogleraar heb je een voorbeeldfunctie – gedraag je daar dan ook naar. Een Nazi-vergelijking.. foei! Daarnaast is de argumentatie van meneer Wissenburg een schijnredenering.
Want a) er is een vleesloos eetbaar alternatief, dat is namelijk het vegetarisch voedsel. en b) er wordt niets opgedrongen. Er is niets verplicht. Je kan ook kiezen om NIET een kroket te halen en zelf een boterham met boterhamworst meenemen. Of fiets een klein stukje van de campus af voor een broodje (waarschijnlijk nog goedkoper ook)
Daarnaast: waarom praat niemand over de positieve kant? Een dag minder vlees inkopen verkleint de ecologische voetafdruk van een grootinkoper als de RU enorm…
Maar daar dacht meneer Wissenburg waarschijnlijk niet aan toen hij met een reftertosti in de hand in zijn kamertje een nazi-vergelijking maakte.
Hwb schreef op 10 mei 2015 om 07:50
Allereerst is het twijfelachtig of hoogleraren een voorbeeldfunctie hebben, daarnaast of zij zich ernaar moeten gedragen. Wissenburg is bij uitstek de hoogleraar die aanzet tot zelf (kritisch) nadenken en je eigen keuzes maken. Dat doet hij onder andere door dogma’s ter discussie te stellen, te ontregelen en de grenzen van het betamelijke (volgens maatschappelijke codes) op te zoeken. Fantastisch. Het is een van de meest populaire (en beste) docenten aan de opleiding (of was dat tot een jaar of 5 geleden, sindsdien ben ik minder op de hoogte) en ik vermoed van de universiteit.
Daarnaast mag hij, op zijn Facebookpagina doen wat hij wil, iedereen die deze post van hem te zien krijgt, kent hem en weet dit in de juiste context te plaatsen. Dat anderen er mee aan de haal gaan en publiceren waardoor ook mensen die deze context niet kunnen meewegen de post onder ogen krijgen, is niet zijn schuld.
Sam schreef op 10 mei 2015 om 14:23
Ik ben het helemaal eens met je Fabian. Een van de reacties was dat mensen zeiden waarom bepaalt het facilitair bedrijf wat ik eet!?!
Dat is een rare opmerking, zij bepalen alleen wat zij zelf aanbieden. Wat je wil eten en waar je dat eten haalt is volledig aan jou. Het is wat mij betreft volledig aan het bedrijf om er voor te kiezen milieu vriendelijker te willen zijn. Als mensen er voor kiezen dit zelf niet te willen dan eten ze toch gewoon ergens anders of nemen ze eten van thuis mee? Doe niet zo moeilijk maar wees blij dat er mensen zijn die wel nadenken over het bewuster omgaan met de enige bewoonbare planeet die wij hebben. Ik ben blij dat er bedrijven zijn die hier over nadenken en keuzes in maken. Zij nemen hun verantwoordelijkheid, nu is het aan ons als consument..
Gerine schreef op 9 mei 2015 om 19:09
Ik begrijp niet goed waarom er sprake zou zijn van minder keuze. Het is toch niet zo dat er op de vleesvrije maandag alleen droge sojabrokken te krijgen zijn? Er wordt toch nergens gesuggereerd dat er geen keuze uit diverse gerechten zal zijn? Er worden alleen andere producten aangeboden, namelijk vegetarische en veganistische producten.
Elke dag zijn er bijvoorbeeld ook andere soepen te krijgen. Soms is er alleen de keus tussen 2 gebonden soepen, terwijl mensen die op dieet zijn liever een ongebonden soep nemen. Dan eet je een dagje geen soep.
Overigens, nu ik erover nadenk: regelmatig zijn er alleen twee vegetarische soepen. Daar doet nooit iemand moeilijk over.
Zo lang er nog steeds lekkere maaltijden worden aangeboden, en je nog steeds kunt kiezen tussen diverse alternatieven, zie ik niet in waarom er hier sprake zou zijn van keuze beperking.
Hwb schreef op 10 mei 2015 om 08:18
Als er normaal vlees én vegetarisch te verkrijgen is (en er dus keuze daartussen is) en dan is er alleen nog vegetarisch te verkrijgen, dan is de keuze beperkt. Dat lijkt mij redelijk vanzelfsprekend. Dat er andere manieren zijn om aan vlees te komen doet daar niets aan af. Dat de keuzes sowieso beperkt zijn en de ene keer meer dan de andere (twee gebonden soepen vs. een gebonden en een ongebonden soep) ook niet. Maar er ligt een wezenlijk en fundamenteel ander punt ten grondslag aan de verontwaardiging van Wissenburg. En dat is dat de keuze hier beperkt wordt vanuit een morele overweging van de URD. Er wordt dus een moraliteit opgelegd en de morele keuze wordt het individu ontnomen. Dat hoort en dat past niet, in elk geval volgens Wissenburg.
Gerine schreef op 10 mei 2015 om 10:26
Mijn punt is denk ik:
Als er voorheen keuze was tussen 2 alternatieven, en nu ook, dan is er geen sprake van minder keuze.
Het enige verschil is dat vlees voorheen wel bij die 2 alternatieven zat, en nu niet. Dat wil niet zeggen dat de keuzevrijheid verminderd is, maar dat de inhoud van de keuzes veranderd is.
Gerine schreef op 10 mei 2015 om 10:29
Dus: Er is geen sprake van keuze vrijheid beperking, de keus waar sommige mensen de voorkeur voor hebben is alleen niet beschikbaar. En dat is geen vrijheidsbeperking, mijns inziens.
Hwb schreef op 11 mei 2015 om 12:18
Stel je gaat een kast schilderen. Je kunt kiezen tussen rood, geel en blauw. Een jaar later ga je ook de tafel die ernaast staat schilderen. De keuzes die je hebt zijn dan oker, mostergeel en citroengeel.
Volgens jou is jouw keuze dan niet beperkt?
Herman Gallé schreef op 9 mei 2015 om 19:33
http://media.leidenuniv.nl/legacy/cliteur-en-vink-kunnen-we-vleesconsumptie-verbieden-2014.pdf
Johan schreef op 11 mei 2015 om 15:22
Wat een bizarre reactie van professor Wissenburg. Niemand verbiedt hem toch om zijn eigen broodtrommeltje mee te nemen? Het is toch niet zo dat het eten van vlees verboden is op maandag in de kantines?
Fabian schreef op 11 mei 2015 om 18:54
Dat het besluit van het FB veel discussie oproept, is een goede zaak. Fijn dat veel studenten zich in het debat mengen. Zo hoort het op een universiteit.
Waar ik wel droevig van ben geworden is meneer Wissenburg. Hierboven noemde ik dat al eerder, maar niemand ging er echt op in. Er is zelfs een oud-student die zijn Nazi-vergelijking (Hwb) verwoord als ‘kritisch denken’ en het ”doorbreken van dogma’s’. Schandelijk. Ik hoop niet dat dit geld voor de doorsnee politicoloog.. Anders staat het er droevig voor.
Ik zeg niet dat hij geen commentaar mag leveren, maar doe dat wel op een nette manier – hetgeen hij niet doet. Als hoogleraar heeft hij zeker een voorbeeldfunctie, hij is in essentie onderwijzer. En als zijn Facebook door de campusmedia wordt gevolgd, lijkt mij het evident dat hij zich daar naar gedraagt. Zeker wanneer hij zich in het publieke debat mengt.
Ik hoop dat hij door het universiteitsbestuur op de vingers wordt getikt. Theo, doe er wat aan! Een gepaste straf: het geven van een Soeterbeek-lezing over vrijheidsberoving, waar in hij in debat gaat met voor- en tegenstanders over dit onderwerp.
Hwb schreef op 11 mei 2015 om 19:22
Hoho, ik heb nergens zijn Nazi-vergelijking “kritisch denken” en “doorbreken van dogma’s” genoemd. Ik heb gezegd dat hij dat doet, dat hij ontregelt en dat hij daardoor populair én goed is. Het is m.i. te simpel hem vanwege die vergelijking als ondeugdelijke hoogleraar, daarmee heb ik niets gezegd over de vergelijking zelf en in welke mate die correct, terecht, gepast of laakbaar is.
Overigens denk ik ook dat hij een discussie over de juistheid en toelaatbaarheid van die vergelijking van verreweg de meeste mensen aan de universiteit wint, maar dat is ook weer een andere kwestie.
Fabian schreef op 11 mei 2015 om 19:52
Jammer dat je hier zo op reageert… Ik heb geen zin in een verhitte discussie over hoe geweldig deze man wel niet is, maar de Facebookpost spreekt niet echt in zijn voordeel. Daar komt hij als een alles behalve welbespraakt en liberaal man over.
Hwb schreef op 11 mei 2015 om 19:23
Overigens ben ik in mijn leven niet veel liberalere mensen tegen gekomen dan Wissenburg, een Soeterbeecklezing over vrijheidsberoving lijkt mij dan ook een uitstekend plan.