De leeslijst op de bovenbouw van middelbare scholen is al jaren voer voor discussie. Moeten er alleen gecanoniseerde auteurs opstaan, zoals Harry Mulisch en Arthur Japin? Of is er ook ruimte voor - bijvoorbeeld - literatuur die zich richt op 15- tot 20-jarigen? Promovenda Linda Ackermans (34) vindt van wel.

De leeslijst op de middelbare school gaat sommige leerlingen heel eenvoudig af, terwijl anderen zich met de grootste moeite door de verplichte acht of twaalf boeken heen moeten worstelen. ‘Het leesplezier kan mogelijk vergroot worden door Young Adult-boeken aan de leeslijst toe te voegen’, betoogt Radboud-promovenda Linda Ackermans. ‘De boeken zijn vaak kwalitatief goed en de thematiek is herkenbaar voor leerlingen.’

Voorbeelden zijn Confrontaties van Simone Atangana Bekon, Soldaten huilen niet van Rindert Kromhout en De hemel van Heivisj, geschreven door Benny Lindelauf.

Uit een recent gepubliceerd onderzoek van Ackermans, bij Stichting Lezen, blijkt dat docenten Nederlands die minder bekend zijn met het aanbod aan Young Adult-boeken, deze ook minder snel goedkeuren voor de leeslijst. ‘Je zou kunnen zeggen: onbekend maakt onbemind’, aldus Ackermans.

Adolescentie en identiteit

Young Adult-literatuur waaide ruim tien jaar geleden uit de Angelsaksische landen over naar Nederland. De boeken richten zich vooral op 15- tot 20-jarigen en gaan over thema’s als adolescentie en de zoektocht naar identiteit. ‘Hoewel er al wel boeken bestonden die jongeren konden aanspreken, werden deze voorheen zelden ook specifiek voor jongeren op de markt gebracht’, vertelt Ackermans. ‘Ze kwamen in de boekhandel en bibliotheek óf op de afdeling voor jeugd terecht óf op die voor volwassenen. De afgelopen jaren is er in de boekenwereld veel meer werk gemaakt van jongeren als doelgroep – onder de noemer Young Adult.’

‘Critici behandelen voornamelijk boeken voor volwassenen’

Het is echter de vraag hoe zeer Young Adult-literatuur al op zichzelf staat. ‘Het schurkt zowel tegen het jeugdliteratuur aan, als tegen literatuur voor volwassenen.’ Dat heeft gevolgen voor het imago van het genre, vertelt Ackermans. Young Adult-boeken worden voornamelijk door recensenten van jeugdliteratuur besproken, en niet door de reguliere literaire critici. De promovenda geeft als voorbeeld recensies in de krant: ‘Daar worden voornamelijk boeken voor volwassenen behandeld. Deze recensies zijn een belangrijke bron waar docenten zich op baseren bij het goedkeuren van titels voor de leeslijst van leerlingen.’

Didactische inzet

Toch staat meer dan driekwart van de docenten Nederlands wel open voor Young Adult-literatuur, zegt Ackermans. ’77 procent van de docenten leest het zelf en 70 procent ziet het daarbij ook echt als literatuur. Het is mooi dat de meerderheid van de docenten de boeken toestaat op de leeslijst van scholieren in de bovenbouw van havo en vwo. Maar dat percentage kan hoger. De docenten geven immers les aan de doelgroep van deze boeken.’

Daarnaast stelt Ackermans dat er meer aandacht mag komen voor een didactische inzet van Young Adult-boeken bij lessen Nederlands. ‘Docenten geven aan dat ze de romans nu veelal gebruiken als leestip, of dat ze eruit voorlezen. Maar er is meer mogelijk. Vergelijk bijvoorbeeld een Young Adult-roman met een gecanoniseerd boek voor volwassenen, denk aan De Aanslag van Harry Mulisch, en focus daarbij op de overkoepelende thematiek. Of onderzoek met leerlingen representaties van adolescentie in Young Adult-romans. Young Adult verdringt niet de volwassenliteratuur, het is juist een aanvulling waarin veel te ontdekken valt.’