Schrijver, recensent en vertaler: vallen die bezigheden te combineren en in hoeverre beïnvloeden ze elkaar? Die vragen beantwoordt Rob van Essen, winnaar van de Libris Literatuurprijs, aankomende vrijdag in een lezing op de Radboud Universiteit. ‘Als recensent ben ik vrij mild.’

Zo’n veertien romans en verhalen staan inmiddels op naam van Rob van Essen (58). In 2019 wint hij voor zijn boek De Goede Zoon de Libris Literatuur Prijs, de jaarlijkse prijs voor het beste Nederlandstalige literaire fictieboek. Naast zijn schrijfwerk is Van Essen ook recensent bij het NRC Handelsblad en vertaler. Morgen houdt hij een lezing op de campus over zijn rol als schrijver en criticus in het huidige literaire landschap.

In 2016 was u writer-in-residence aan de Radboud Universiteit. Hoe vond u dat?

‘Dat was erg prettig en leerzaam. Ik heb toen een cursus korte verhalen schrijven voor studenten van de master letterkunde verzorgd. Ik gaf een semester lang elke week een college, waarna studenten zelf aan de slag gingen met verhalen maken en boeken lezen. De studenten waren enthousiast, dus het was een hele leuke manier om met hen in contact te komen.’

Volgende week komt u terug naar de campus voor een lezing. Waar gaat die over?

‘Ik ga in op de rollen van schrijver, recensent en vertaler die ik zelf vervul. Door die verschillende taken ben ik het literaire vak namelijk vanuit verschillende hoeken gaan bekijken. Ik weet nu als schrijver hoe een recensent denkt, en weet als recensent hoe een schrijver denkt. Die onderlinge relaties wil ik verder toelichten. Ook vertel ik iets over de veranderingen in het literaire vakgebied van de afgelopen decennia, zoals de komst van het internet. Ik debuteerde inmiddels 25 jaar geleden, dus dat heb ik allemaal van dichtbij meegemaakt.’

‘Ik zie het nut er niet van in om een schrijver met de grond gelijk te maken.’

Hebben die verschillende bezigheden elkaar dan beïnvloed?

‘In zekere mate wel, al denk ik niet dat dat erg is. Als recensent ben ik vrij mild, omdat ik zelf ook schrijf. Ik weet hoe een schrijver een recensie tot zich zal nemen en dat houd ik als recensent in mijn achterhoofd. Ik zie het nut er ook niet van in om een schrijver met de grond gelijk te maken. Achter elke auteur zit een mens. Tegelijkertijd weet ik uit ervaring dat recensenten vaak meer ruimte voor kritiek krijgen dan voor complimenten, waardoor ik hen als schrijver niks kwalijk kan nemen.’

De titel van de lezing is ‘Ga een vak leren!’ Vindt u dat iedereen een vak moet leren?

‘De vraag is eigenlijk: wat is een vak leren? Ik vind het maar de vraag in hoeverre je schrijven bijvoorbeeld een vak kan noemen. Het is een uitspraak die veel mensen die kunsten studeren te horen krijgen, maar wat moet je dan precies leren? Iedereen moet toch zelf bepalen hoe ze hun leven inrichten? Die uitspraak is niet zo zwart-wit, dat is de rode draad van mijn lezing.’

‘Ik ben blij dat ik geen studie als Nederlands of letterkunde heb gedaan’

Heeft u zelf ‘een vak geleerd’?

‘In de jaren tachtig heb ik een paar jaar filosofie en kunstgeschiedenis gestudeerd in Amsterdam. Ik ben alleen nooit afgestudeerd. Schrijven doe ik al mijn hele leven, al ben ik blij dat ik geen studie als Nederlands of letterkunde heb gedaan. Daardoor ben ik als schrijver meer onbevangen en dat zie ik als een voordeel.’

Hoewel literatuur voor u belangrijk lijkt, hebben steeds minder studenten en jongeren tegenwoordig interesse in literatuur. Is dat een kwalijke ontwikkeling?

‘Voor schrijvers zoals ik natuurlijk wel, maar voor de rest weet ik het niet. Literatuur is niet heilig. Ik lees graag en het is mijn wereld, maar dat hoeft niet voor iedereen het geval te zijn. Je hoeft het mensen die het niet leuk vinden ook niet op te leggen. Lezen en een goede taalbeheersing zijn daarentegen wel belangrijk. Enige kennis over literatuur mogen we in het onderwijs daarom zeker wel bijbrengen.’