Vooral studenten met migratieachtergrond getroffen in fraudezaken DUO
-
Foto: Nathan Wright (via Unsplash)
De opsporing van fraude met de basisbeurs rammelt en vooral studenten met een migratieachtergrond komen in het vizier, blijkt uit onderzoek van het Hoger Onderwijs Persbureau, Investico en NOSop3.
Bij de rechter verliest studiefinancier DUO één op de vier zaken over misbruik van de basisbeurs voor uitwonende studenten. In zulke rechtszaken hebben veruit de meeste studenten een migratieachtergrond, blijkt uit een rondgang onder advocaten.
Van de zeventig benaderde advocaten hebben er 32 informatie gedeeld. Zij voerden samen 376 rechtszaken over de basisbeurs. In 367 daarvan had de student volgens de advocaten een migratieachtergrond. Dat is 98 procent.
Indirect onderscheid
DUO werkt met risicoprofielen en menselijke inschattingen om misbruik van de basisbeurs op te sporen. De methode lijkt gevoelig voor bias. Volgens experts kan deze leiden tot indirect onderscheid.
Bovendien baseert DUO zich soms op twijfelachtige ‘buurtonderzoeken’, waarbij ze de buren vragen wie er naast hen wonen: zien ze daar weleens een student? Als DUO eenmaal meent dat een student ten onrechte de basisbeurs voor uitwonenden heeft gekregen, valt dat maar moeilijk te weerleggen.
Minister Robbert Dijkgraaf (Onderwijs) vindt de uitkomsten van het onderzoek verontrustend. ‘Ik neem dit signaal natuurlijk heel erg serieus’, zegt hij in een reactie voor de camera van de NOS. ‘En ik wil grondig nagaan of onze processen wel écht eerlijk zijn.’
Verholen discriminerend
DUO registreert de afkomst van studenten niet en dat maakt het volgens de minister lastig om te checken of de opsporing vooral studenten met een migratieachtergrond treft. Maar hij wil toch (‘dieper in de details, met wat meer cijfers achter de komma’) uitzoeken of de aanpak van DUO niet ‘op een verholen manier discriminerend is’.
De controles vonden de afgelopen jaren in het mbo plaats, maar vanaf september kunnen studenten ook in het hoger onderwijs weer een basisbeurs krijgen. Het plan is om vierduizend huisbezoeken per jaar af te leggen bij studenten die misschien misbruik maken van de basisbeurs voor uitwonenden.
De basisbeurs in het hoger onderwijs bedraagt straks 110 euro per maand voor studenten die bij hun ouders wonen en 275 euro voor studenten op kamers. Frauderen levert dus bijna tweeduizend euro per jaar op.
De uitkomsten van het onderzoek verschijnen vandaag in De Groene Amsterdammer, Trouw en op de onafhankelijke nieuwsplatforms van universiteiten en hogescholen, waaronder Vox. Ook de NOS brengt het nieuws.
R. schreef op 21 juni 2023 om 14:13
Ik mis iets in bovenstaand artikel. In de Volkskrant werd als mogelijke verklaring aangevoerd dat studenten met een migratieachtergrond vaak bij familie gaan wonen (ook de voorbeelden in het andere artikel van VOX over deze kwestie illustreert dit). De vergoeding voor ‘uitwonend zijn’ is bedoeld als tegemoetkoming in huurkosten. Ik betwijfel of studenten die bij familie gaan wonen ook ‘betalen’ aan hun familie (hoewel dat soms vast ook zal gebeuren). In dat opzichte zou er dan toch sprake zijn van fraude?
Jaïr Mesçucku schreef op 22 juni 2023 om 08:50
Ik snap je punt niet. Er staat nergens op de website van DUO beschreven dat de tegemoetkoming verplicht aan huurkosten moet worden uitgegeven. Dat is niet eens te controleren. Amir was een student en woonde niet thuis, dus Amir had recht op de tegemoetkoming. Dat Amir het vervolgens niet gebruikt is aan hem. Vakantiegeld is bijvoorbeeld bedoeld om de vakantie mee te betalen (het zit verstopt in de naam). Als je baas vervolgens geen vakantiefoto’s ziet voorbijkomen op sociale media ontvang je toch ook geen terugvordering in je brievenbus?
Mathijs Noij schreef op 22 juni 2023 om 11:08
Beste R., de auteurs van het stuk laten weten dat je als student recht hebt op een beurs voor uitwonenden als je bij een gemeente ergens anders staat ingeschreven dan bij je ouders. Voorwaarde twee is dat je daar ook feitelijk woont. Niets meer en niets minder. Je krijgt de beurs dus ook als je ergens gratis of voor een lage huur woont. Zelfs als je de hoofdprijs in de Staatsloterij hebt gewonnen, hoeft je de beurs niet in te leveren. Zo’n regel zou de controle op fraude pas echt bemoeilijken!
R. schreef op 23 juni 2023 om 10:00
Bedankt voor jullie reactie. Jullie hebben gelijk (ik heb het zelf ook nog even bekeken): DUO maakt nergens expliciet dat het hogere bedrag voor uitwonenden ook daadwerkelijk aan woonkosten gemaakt moet worden. Maar mijn punt blijft hetzelfde: dat is toch best vreemd? Ik neem aan dat iedereen de intuïtie deelt dat de uitwonende beurs hoger is OMDAT je meer kosten hebt als uitwonende (met name; huur). Dat de overheid dit niet expliciet maakt betekent dat het juridisch gezien geen probleem is als je dan dat geld niet gebruikt om huur te betalen, maar vanuit moreel oogpunt vind ik het wel problematisch: het is immers gemeenschapsgeld dat je zonder legitieme reden opstrijkt..
Georg Huppertz schreef op 23 juni 2023 om 12:05
Deze reactie is exemplarisch voor het wantrouwen dat leidend geworden is in onze samenleving en bij de overheid. Voor nagenoeg iedereen die uitwonend is (als in niet bij zijn ouders wonend) zijn de woonkosten hoger. Zelfs als je bij familie of vrienden geen huur hoeft te betalen, word je vaak nog steeds geacht uit het principe van wederkerigheid dingen terug te doen of te vergoeden. Waarom zou de overheid zijn neus in ieders woonsituatie moeten steken voor de verontwaardiging die jij voelt over de enkeling die helemaal geen tegenprestatie hoeft te leveren voor zijn woonsituatie? Als je echt verontwaardigd wilt zijn, dan zou je eens moeten kijken naar de mensen aan de top. Daar wordt op een veel grotere schaal gegraaid door mensen met al hele dikke inkomens.