Het Mariënboschklooster bestaat dit jaar 100 jaar. In het monumentale pand wonen tegenwoordig studenten, die vaak niets afweten van de rijke geschiedenis van de plek. Met een boek, rondleidingen en een reünie proberen Cea van Dillen en Martin Bosch de herinneringen van weleer levend te houden.

‘Hier was het gedeelte waar de nonnen verbleven, met daarboven hun slaapkamers. Als leerling was het ten strengste verboden daar te komen.’ Cea van Dillen loopt langs het monumentale Mariënboschklooster in Nijmegen-Oost en maakt een weids gebaar met haar hand. ‘Dat nieuwe gebouw stond er toen natuurlijk nog niet. Op die plek stond het schoolgebouw, met ook de gymzaal en het sportveld.’

Hoewel het voormalige klooster allang geen nonnen meer huisvest – sinds 2015 wonen er studenten – is de herinnering aan vroeger nog springlevend bij de 83-jarige Van Dillen. In 1954 kwam ze als 12-jarig meisje hier de Middelbare Meisjesschool (MMS) doen, toentertijd de enige vorm van middelbare onderwijs voor meisjes in Nederland. Enkele jaren later, in 1964, keerde ze terug naar de school, als gymdocent.

‘In het schoollied zongen we altijd “Toen ik huiverig voor ’t eerst uwen heuvel beklom”. Nou ik kan je vertellen, het voelde ook echt zo de eerste keer toen ik daar aankwam. Ik was vanuit Wijchen met de trein naar Nijmegen gegaan en werd met de tram aan de voet van de berg afgezet. Toen ik omhoog liep verscheen langzaam dat imposante gebouw, dat heeft echt indruk op mij gemaakt.’

Arbeidsmigranten en anti-krakers

Mariënbosch werd in 1924 gebouwd en deed jarenlang dienst als onderwijsinternaat voor meisjes, geleid door de katholieke Zusters van Jezus, Maria en Jozef. In 1930 werd er in de binnentuin een kapel bijgebouwd. Na het aannemen van de Mammoetwet in 1968, een omvangrijke onderwijswet waardoor het MMS werd afgeschaft, deed de laatste lichting dames in 1972 eindexamen. Mariënbosch fuseerde met het even verderop gelegen Neboklooster en sloot in 1977 definitief haar deuren.

Later woonden er nog Poolse arbeidsmigranten en anti-krakers in het gebouw, sinds 2015 huist het pand 349 SSH&-studentenkamers. Enkele jaren terug kwam het gebouw in het nieuws door een reeks inbraken en overlast van zwervers die in een nabijgelegen boshut verbleven.

Tijdens de Open Monumentendagen zijn aanstaande zaterdag de deuren geopend voor bezoekers – én voor nieuwsgierige studenten die de normaal gesloten kapel op de binnenplaats van het pand willen zien. Op de zondag erna komen 150 voormalig leerlingen en docenten samen tijdens een reünie. ‘Er komen mensen uit België, Portugal, Zwitserland en zelfs uit Tunesië en Canada’, zegt organisator Van Dillen trots.

‘Ze stak zo ineens haar blote been onder het habijt uit’

Ook is er ter ere van het jubileum een boek verschenen: Mariënbosch 100 jaar, MMS – Katholiek, Keurig en Kunstzinnig, geschreven door Martin Bosch. Het boek is een totaalgeschiedenis van het gebouw, legt de auteur uit. ‘Het gaat ook over maatschappelijke ontwikkelingen. Over hoe de nonnen hier aan de ene kant eigenlijk heel emancipatoir bezig waren: dankzij hun harde werk was dit de eerste erkende katholieke middelbare meisjesschool van het land. Maar aan de andere kant kun je ook stellen dat ze antifeministisch bezig waren: de meisjes werden hier opgeleid tot vrome, deugdelijke vrouwen – zoals het katholieke geloof voorschrijft.’

Striptease

Voor het boek is Bosch de archieven ingedoken. Ook zijn er gesprekken gevoerd met studenten en leerlingen van weleer. Dat leverde de nodige anekdotes op, zoals het verhaal over de gewaagde cabaretvoorstelling ‘De striptease van de non’.

Bosch: ‘In de zomer van 1969 werd besloten dat de nonnen in hun normale kleding les konden geven. Dus toen de scholieren na de vakantie terugkwamen, zagen ze voor het eerst de haren van de zusters. Dat was een flinke schok. Eén van de leerlingen heeft destijds een cabaretvoorstelling gemaakt waarbij ze een habijt aan had, dat ze op sensuele wijze uittrok.’

‘Toen stak ze zo ineens haar blote been onder het habijt uit’, vult Van Dillen aan, die de voorstelling zelf heeft bijgewoond. ‘In het slotstuk trok ze haar habijt open, waarna bleek dat ze er een T-shirt met een grote afbeelding van Jezus eronder aanhad. Je kunt je voorstellen dat zoiets in die tijd echt not done was. Onder de docenten en zusters heeft dat wel wat stof doen opwaaien.’

Bosch: ‘Het markeert ook echt een keerpunt in de samenleving. Tot kort daarvoor was het ondenkbaar om zoiets op te voeren.’

De twee houden even stil bij enkele studentenkamers op de eerste verdieping in een hoek van het gebouw. Van Dillen: ‘Hierachter was het kamertje van de directrice. Vanuit daar had ze perfect zicht op de ingang van het terrein – ze kon goed zien wie er binnenkwamen.’ Ze begint te lachen. ‘En ze kon ook precies zien welke jongens net buiten de poort stonden te wachten op welke meisjes. En als haar dat niet beviel dan riep ze je toch even bij je.’