En toen was de Radboud Universiteit opeens grootverbruiker van proefdieren. Met maar liefst 49.503 proefdieren in 2014 is de Nijmeegse universiteit koploper in academisch Nederland. Tenminste, op het lijstje van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit. Klopt dat wel?

Klopt het lijstje van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit?
De cijfers kloppen wel. Alleen: de manier van registreren is veranderd.  De reden is een nieuwe Europese wet op de dierproeven. Voorheen telde een dierproef pas als een experiment helemaal was afgerond. Als een experiment bijvoorbeeld vijf jaar duurde, dan registreerde je na afloop alle dieren die je in die vijf jaar had gebruikt voor je proeven.
Vanaf januari 2015 tellen onderzoekers elk jaar de dieren die dat jaar zijn gebruikt in de lopende experimenten. Voor 2014 is dat met terugwerkende kracht alvast gedaan. Maar daarbij is ook de oude regeling nog van kracht: de dieren die zijn geregistreerd omdat dierexperimenten zijn afgelopen. Bij die laatste zitten dus ook nog de dieren van de jaren daarvoor (die dus in een en hetzelfde onderzoek zijn gebruikt en nog niet waren geregistreerd). Vandaar de hoge getallen.

Maar waarom staat de Radboud universiteit nou bovenaan in het rijtje met gebruikte dieren? Wij hebben toch hoogleraar Proefdierkunde Merel Ritskes, die zich al jaren inspant om het aantal dierproeven te verminderen?
‘De andere universiteiten gebruiken de nieuwe registratie al langer’, weet Merel Ritskes. ‘Zij hebben dit jaar daarom niet zoals wij te maken met zo’n inhaalslag. Ik ga er dus vanuit dat wij komend jaar weer ergens in het midden komen te staan. Niet onderaan, nee. Het aantal gebruikte proefdieren heeft natuurlijk ook te maken met het aantal onderzoekers dat hier werkt en de grootte van de subsidies die zij binnenhalen. Wij hebben in het Radboudumc alleen al 750 geregistreerde onderzoekers.’

Loopt het aantal dierproeven in Nijmegen wel terug?
‘We hebben de afgelopen jaren wel degelijk een vermindering gehad in het totale aantal dierproeven’, zegt Ritskes. Nog een lichtpunt: in vergelijking met andere universiteiten heeft Nijmegen de meeste onderzoekers die werken volgens de regels van systematic reviews, een methode om het proefdieronderzoek te verbeteren. En wel op zo’n manier dat onderzoekers uiteindelijk af kunnen met minder proefdieren.

Wat doet Nijmegen nog meer om het aantal dierexperimenten te verminderen?Ritskes: ‘Op korte termijn houd ik een verantwoordingsrede, op 24 april, de dag vóór wereldproefdierendag. In de economie is het gebruikelijk om doelstellingen te formuleren, ik ga er in die rede voor pleiten dat ook op ons vakgebied te doen. Ik ga ervoor pleiten om de komende tien jaar mondiaal te streven naar 50 procent vermindering van proefdiergebruik, met een verdubbeling van de kwaliteit van de dierproeven. Doelen helpen om transparant te maken waar we naartoe willen.’ / Martine Zuidweg