Wat maakt de ene persoon aantrekkelijk voor muggen en de andere niet? Dat gaan Nijmeegse wetenschappers onderzoeken op Lowlands. En nee, proefpersonen hoeven zich niet echt te laten bijten door de beestjes.

Het is een terugkerend raadsel binnen relaties: waarom wordt de een altijd gebeten door muggen en de ander niet? Heeft een van de twee dan zoet bloed of iets dergelijks?

‘Dat is een fabeltje’, zegt muggenexpert Felix Hol. ‘We veronderstellen eerder dat de voorkeur van muggen te maken heeft met de geur van je zweet dan met de smaak van je bloed.’

Duizenden muggen

Je zou denken dat wetenschappers het antwoord op de eeuwenoude muggenvraag al lang weten, maar dat is dus niet zo. Daarom rijden onderzoekers, onder wie biofysicus Hol, in augustus met duizenden levende muggen naar het Lowlands-festival in Biddinghuizen om te testen welke mensen wel en niet aantrekkelijk zijn voor de prikbeestjes.

‘Wij kijken bij wie de muggen aanstalten maken om te gaan bijten’

De muggen zitten in kooitjes en worden dus niet losgelaten op het festivalterrein (zoals sommige mensen op Twitter verontwaardigd veronderstelden, maar daarover later meer). Ze gaan ook niemand daadwerkelijk bijten. Hol: ‘De kooitjes hebben we zelf ontworpen. Proefpersonen kunnen hun arm langs een soort net leggen waar de muggen niet doorheen kunnen. Muggen ruiken mensen. Wij kijken of ze op de rand van het net gaan zitten als de arm in de buurt is en bij wie ze aanstalten maken om te gaan bijten.’

Camera’s registreren de acties van de muggen. Tegelijkertijd laten de onderzoekers hun proefpersonen een vragenlijst invullen. Hebben ze zich onlangs gewassen? Zeep gebruikt of niet? Wat hebben ze gegeten? Drugs gebruikt? Alcohol? En nog seks gehad?

‘Met een wattenstaafje strijken we ook even over de arm om te kijken welke stofjes iemand op zijn huid heeft zitten. Daaruit proberen we af te leiden welke bacteriën muggen wel en niet aantrekkelijk vinden.’

Festivalonderzoek

Al voor het zevende jaar op rij doen wetenschappers onderzoek op Lowlands. Het voordeel van werken op een festival is dat je meteen een grote groep proefpersonen bij de hand hebt. In Nijmegen doet Hol ook muggenonderzoek in het laboratorium. ‘We bieden de muggen gecontroleerd stofjes aan die veel voorkomen in zweet’, vertelt hij. ‘En kijken dan waar ze wild van worden.’ Uit de massa data die hopelijk mee terugkomt uit Biddinghuizen, kunnen de wetenschappers meer conclusies trekken.

‘De dieren die we gebruiken zijn niet genetisch gemodificeerd’

Het nieuwsbericht van het Radboudumc over het muggenonderzoek leidde afgelopen weekend tot een boel reacties op sociale media. Verschillende reaguurders waren ervan overtuigd dat het ging om genetisch gemodificeerde muggen die ongecontroleerd zouden worden losgelaten op de mensenmassa. Bill Gates zou er bovendien achter zitten, al dan niet met een geheime missie. De link met een mogelijke nieuwe (geplande) pandemie was snel gelegd.

Onderzoeker Felix Hol had deze ophef niet direct zien aankomen, maar wil de verdenkingen graag ontkrachten. ‘De muggen blijven gedurende het hele onderzoek in hun kooitjes. De dieren die we gebruiken zijn niet genetisch gemodificeerd – geen van onze muggen trouwens. We werken met gewone muggen.’

Malaria, zika en dengue

Overigens zijn het wel tropische muggen die worden ingezet voor het Lowlands-onderzoek, geen Nederlandse muggen. Want muggen die wereldwijd ziektes als malaria, zika en dengue overbrengen, zijn meestal ook van de tropische soort. En de studie is erop gericht uit te zoeken wie vatbaar is voor een muggenbeet zodat mensen zich daar beter tegen kunnen wapenen. ‘Als we weten wat een trigger is voor muggen, kunnen we daarop anticiperen door bijvoorbeeld een beter insectwerend middel te ontwikkelen’, aldus Hol.

Hij hoopt dat op Lowlands ten minste driehonderd proefpersonen mee willen doen aan het experiment. Op een scorebord wordt bijgehouden welke deelnemer het aantrekkelijkst was voor de muggen. De muggen gaan daarna gewoon weer mee terug naar Nijmegen.