Carolien Roelants en haar broer Wouter kregen de liefde voor het geschreven woord van huis uit mee: vader had een drukkerij. Vorige week ontving Carolien, die ruim dertig jaar als Midden-Oostenexpert bij NRC werkte, de eerste Leon Weckeprijs in Nijmegen. Een dubbelinterview in de boekwinkel van broer Wouter op de campus.

Ze groeiden op tussen de letters. Die letters waren van lood. Grootvader en vader Roelants hadden een drukkerij in Schiedam. Eerst rolden er boeken van de persen, later tijdschriften en tramkaartjes. ‘We hadden vijf kranten thuis’, zegt Wouter Roelants (64).

‘NRC én Handelsblad’, vult zijn zus Carolien (69) aan. Wouter en zij werden groot in een tijd dat de kranten nog niet waren gefuseerd. Later zouden de twee dagbladen samen de krant van Carolien worden. Meer dan dertig jaar was ze er Midden-Oostenredacteur; sinds haar pensioen schrijft ze er nog wekelijks een column voor.

‘Ik ben altijd braaf in loondienst geweest’, zegt zij.

Wouter: ‘Ja, Carolien kon dat. Ik werd vaak ontslagen enzo. Omdat ik niet meegaand was, of niet serieus genoeg.’

Cryptogram

Broer en zus treffen elkaar in de boekwinkel van Wouter op de universiteitscampus. Carolien is in Nijmegen omdat ze een prijs in ontvangst mag nemen: de eerste Leon Weckeprijs. De onderscheiding is vernoemd naar de tegendraadse polemoloog Leon Wecke, die tot na zijn tachtigste op de universiteit bleef werken. Hij schreef en doceerde over oorlog en vrede en was medeoprichter van het CICAM (zie kader onderaan). Wecke stond bekend als een kritische, dwarse denker. Die kwaliteiten herkende de jury in Carolien en daarom krijgt zij de prijs.

‘Ik ben er heel trots op’, zegt ze. Carolien wilde in haar leven nooit iets anders worden dan journalist. Ze wilde ook nooit over een ander deel van de wereld schrijven dan over het Midden-Oosten. Waarom? Omdat die regio een cryptogram is, vertelde ze eens in een radio-interview met de VPRO. Het is een gebied dat zich moeilijk laat doorgronden. Geen kruiswoordpuzzel waar je zo mee klaar bent, maar een doordenker waar je op moet kauwen. Meerdere keren per jaar reisde ze naar het Midden-Oosten.

‘Ik ben geen reiziger’, zegt Wouter. ‘Zij wel.’ Toen ze klein waren gingen ze jaarlijks op vakantie naar een meer in Zwitserland, samen met hun ouders en andere broer Jaap – eveneens journalist. Daarna trok Carolien de wereld in, waar Wouter het liever dichtbij huis zocht. ‘Carolien las altijd Engelse boeken’, vertelt hij. ‘Daar begon het al.’

Zij knikt: ‘Ja, ik begon met Agatha Christie omdat dat simpel was. Ik heb die boeken nog, met Nederlandse woorden erbij geschreven. Zo leerde ik mezelf beter Engels lezen.’

Porno en filosofie

De liefde voor boeken kregen ze van huis uit mee. En allebei interesseerden ze zich voor politiek. Wouter wilde zelfs de Tweede Kamer in. Hij flyerde voor D66, maar kreeg er geen poot aan de grond. Nadat hij universiteiten had bezocht in Leiden en Groningen (staatkunde, rechten, filosofie) en praktisch geen tentamen had gehaald, gaf hij zijn zwervend studentenbestaan op. Er volgden los-vaste baantjes. ‘Op een gegeven moment dacht ik: waar ben ik mee bezig? Ik moest me de pleuris werken of werd weer eens ontslagen. Ik heb een groot eergevoel dus wilde nooit mijn hand ophouden. Uiteindelijk werkte ik jaren in hotel Van der Werff op Schiermonnikoog. Juffrouw Dien, de eigenares, ging dood en het hotel ging dicht – toen had ik niks. Ik ben naar Nijmegen gekomen, waar mijn oom in Neerbosch-Oost een klein boekwinkeltje had van veertig vierkante meter…’

Zij: ‘Porno en filosofie toch?’

Hij: ‘Ja, ja. Het was heel klein. Vandaar ben ik zeg maar opgeklommen. Maar ik wist al wel precies wat voor winkel ik wilde en dat is dus dit.’

Wouter Roelants kijkt om zich heen in de boekenzaak die hij in 2015 opende op de campus. Een winkel in de stad heeft hij al veel langer. De stap van politicus in spé naar boekhandelaar vindt hij logisch: het gaat om de ideeën die je wilt uitdragen. Hij verkoopt alleen ‘literatuur die doordacht is’, geen boeken die het levenslicht zagen omdat een uitgever dacht ermee te kunnen scoren.

‘Dus geen Vijftig tinten grijs’, vult Carolien aan.

Nee. En ook geen biografie van Gordon. Wouter zal het boek voor je bestellen als je het wilt hebben, maar niet in zijn winkel leggen.

Klein paradijsje

Wanneer ze elkaar treffen, meestal bij Carolien thuis in Rotterdam, gaat het vaak over politiek. Zij leest en schrijft er nog dagelijks over. Vreselijk vond ze het dat ze met pensioen moest bij de krant. Sindsdien is ze alleen maar meer gaan werken, zegt ze met een glimlach. Voor NRC begeleidt ze sinds vorig jaar ook reizen naar Iran.

Carolien mag dan een streber zijn – ‘ik wil graag de beste zijn en ik wil ook altijd het lekkerst koken’ – haar studie geschiedenis in Leiden maakte ze nooit af. Net als Wouter heeft ze geen academisch diploma. De krant fietste ertussendoor: ze kon aan de slag bij het AD, wat voor haar dé opstap was naar haar gedroomde carrière bij NRC.

‘Ik zou willen dat er in de kranten meer ruimte was voor buitenlandjournalistiek’

Was een functie in de politiek voor haar geen logisch vervolg geweest? Ze weet meer van internationale aangelegenheden dan menig buitenlandminister. Resoluut: ‘Nee, ik ben een typische journalist. Ik zou willen dat er in de kranten meer ruimte was voor buitenlandjournalistiek. Onze toekomst wordt mede bepaald wordt door wat er elders in de wereld gebeurt. In Nederland wonen we in een klein paradijsje, maar je kunt er geen muren omheen zetten. Ik zou geen politicus willen zijn, maar zou bijvoorbeeld ook nooit woordvoerder willen worden – je ziet veel journalisten die overstap maken. Ik wil niet maar één kant van de zaak laten zien. Als journalist probeer ik altijd uit te vinden hoe iets in elkaar zit en dat dan uit te leggen. Ik ga niet zeggen hoe het volgens mij in elkaar zou moeten zitten.’

Toch krijgt ze de Leon Weckeprijs omdat ze in haar columns wel degelijk haar eigen kijk op conflicten en de vaak hypocriete rol van het Westen geeft. De laatste zin van haar schrijfsel van vorige week in NRC luidde: ‘In Syrië kan het Westen geen einde maken aan de oorlog, in Jemen wil het dat niet.’

‘Dat klopt’, zegt ze, ‘maar mijn conclusies zijn gebaseerd op feiten, op de bagage van dertig jaar Midden-Oosten die ik heb.’

Wouter: ‘Met mijn boeken doe ik dat eigenlijk ook, dingen van meerdere kanten belichten. Op die manier wil je toch een voorbeeld geven.’