Het kostte vier miljard euro om het Higgsdeeltje te vinden en met de recente ontdekking van de zwaartekrachtsgolven was een slordige 850 miljoen gemoeid. En het publiek vindt het allemaal prima. Drie deskundigen over het uitblijven van kritiek als het over het heelal gaat.

Gijs Nelemans: ‘Ik denk dat zo’n doorbraak optimisme losmaakt’
‘Het is ogenschijnlijk een tegenstelling: we kunnen met heel verfijnde meetapparatuur zwaartekrachtsgolven detecteren en zo anderhalf miljard jaar terugkijken in het heelal, maar de armoede kunnen we niet oplossen. Wat zijn wij voor rare mensen, denk je dan. Maar ik denk dat zo’n fundamentele doorbraak bij het publiek toch vooral iets van optimisme losmaakt: als we echt doorzetten, kunnen we zelfs een zo ingewikkelde puzzel als de relativiteitstheorie van Einstein tot een goed einde brengen. Dat biedt optimisme over de aanpak van al die andere vraagstukken. Maar we moeten de bedragen wel in perspectief blijven zien: de 850 miljoen euro voor de laatste ontdekking is wereldwijd uitgegeven over een periode van zo’n twintig jaar. Zelfs al rond je af naar een miljard, is dat 50 miljoen euro per jaar, minder dan een dure voetbaltransfer.’
Astronoom Gijs Nelemans coördineerde een belangrijke publicatie bij de recente ontdekking van de zwaartekrachtsgolven.

Luca Consoli: ‘Het raakt aan een existentiële behoefte’
‘De ontdekking van het Higgsdeeltje en nu van de zwaartekrachtsgolven, brengt de wetenschap echt een fundamentele stap verder. Je raakt aan de grens, en het is een existentiële menselijke behoefte om dan te willen weten wat dáárachter schuilgaat. Het doet er niet meer toe wat het kost, de mensen willen graag de wetenschappers volgen in hun optimistische zoektocht naar het nóg meer kunnen weten. Zeker als het gaat over waar het allemaal is begonnen, over een nieuwe manier om anderhalf miljard jaar terug te kunnen kijken in de tijd, dan raakt dat een snaar. Dan willen we daar allemaal meer van weten.’
Luca Consoli is als wetenschapsfilosoof verbonden aan de bètafaculteit.

Iris Roggema: ‘Eindelijk iets dat klopt’
‘Ik denk dat het te maken heeft met de verwarrende tijd waarin we leven. Alle onderwerpen die er nu echt toe doen, roepen alleen maar vragen op. Wat is de uitweg van de vluchtelingencrisis, hoe moet het verder met onze binnensteden, hoe kan er ooit vrede komen in het Midden-Oosten? We blijven in vertwijfeling achter, bestuurders en politici lijken nog geen begin van een antwoord te hebben. In zo’n tijd komt er een ontdekking waarmee je precies kunt aantonen hoe het zit. Geen speld tussen te krijgen. Een wetenschappelijk resultaat van een robuuste zekerheid. Dat geeft in elk geval een klein beetje houvast.’ / Paul van den Broek
Iris Roggema is als wetenschapsvoorlichter verbonden aan de Radboud Universiteit.