Eind deze maand krijgen 200 tot 250 asielzoekers onderdak in de oude manege in Park Brakkenstein, die eigendom is van de Radboud Universiteit. Waarom is de noodopvang nodig? Wie komt er precies naar Nijmegen? En tot hoelang blijven de asielzoekers? Een overzicht van wat er op dit moment bekend is.

Waarom is de noodopvang voor asielzoekers op het terrein van de Radboud Universiteit nodig?

Omdat de reguliere asielzoekerscentra in Nederland al een tijdje vol zitten. Ook bij het aanmeldcentrum in Ter Apel, waar iedereen die asiel wil aanvragen in Nederland zich bij aankomst moet melden, zijn onvoldoende plekken om alle nieuwe asielzoekers te huisvesten. Afgelopen zomer was in Ter Apel nog een grote opvangcrisis. De internationale hulporganisatie Artsen Zonder Grenzen moest zelfs een team ter plekke sturen om zorg te leveren aan asielzoekers die buiten de poort moesten slapen.

Asielzoekers worden daarom tijdelijk – gedurende hun aanmeld- en registratieprocedure – opgevangen in zogeheten crisisnoodopvangplekken. Het Rijk heeft verschillende gemeenten, waaronder Culemborg, Zaltbommel en Nijmegen, gevraagd om dergelijke plekken in te richten. Vaak zijn dat sporthallen.

Dat Nijmegen gevraagd is om in noodopvang te voorzien, is wellicht niet toevallig: in de voormalige Prins Hendrikkazerne aan de Dommer van Poldersveldtweg in Nijmegen-Oost is al sinds 1994 een asielzoekerscentrum (azc), binnenkort komt een extra tijdelijk azc in de Stieltjesstraat. Onder andere in twee cruiseschepen in de Waalhaven worden momenteel Oekraïense vluchtelingen opgevangen. Bovendien heeft Nijmegen, samen met buurgemeenten, in het verleden al vaker opvang verleend in noodsituaties. In natuurgebied Heumensoord, vlakbij de campus van de Radboud Universiteit, werden in 2015-2016 Syrische en vorig jaar nog Afghaanse vluchtelingen opgevangen.

Waarom kunnen andere asielzoekerscentra en het aanmeldcentrum in Ter Apel de situatie niet aan?

Omdat er te weinig doorstroming is van statushouders – asielzoekers met een verblijfsvergunning – naar reguliere woningen. Daardoor zijn asielzoekerscentra en het aanmeldcentra overvol.

Hoe wordt bepaald welke asielzoekers van Ter Apel naar Nijmegen komen?

Dat is afhankelijk van de vraag op dat moment, zegt een woordvoerder van het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA). ‘Dat zijn in de regel mensen die via Ter Apel binnenkomen, of mensen die vanuit Ter Apel al in een tijdelijke noodopvang zijn ondergebracht. Meestal zijn dit ook mensen die nog aan het begin van de procedure voor een asielaanvraag zitten.’

‘De meeste asielzoekers zijn afkomstig uit Syrië, Eritrea, Jemen en Afghanistan’

Uit welke landen komen deze asielzoekers?

‘De meeste asielzoekers in Nederland zijn afkomstig uit Syrië, Eritrea, Jemen en Afghanistan’, aldus de COA-woordvoerder. ‘Maar ze komen ook uit allerlei andere landen, zoals Turkije, Marokko of Pakistan.’

Komen er ook zogenoemde veiligelanders naar Nijmegen? Dat zijn asielzoekers die afkomstig zijn uit landen die door Nederland als veilig worden gezien, zoals Tunesië, Algerije en Marokko. Afgelopen zomer zorgde een kleine groep van deze veiligelanders voor overlast bij het aanmeldcentrum in Ter Apel.

Eerder liet de gemeente Nijmegen in een persbericht weten dat in de noodopvang geen mensen komen van wie vooraf duidelijk is dat ze geen kans maken op asiel. Toch valt dat niet helemaal uit te sluiten, aldus de COA-woordvoerder. ‘De mensen die ondergebracht worden in Park Brakkenstein zitten aan het begin van de asielprocedure. Het zou kunnen dat hier ook nog veiligelanders onder vallen, maar deze worden er zoveel mogelijk aan het begin van de procedure uitgefilterd.’

Worden zowel mannen als vrouwen opgevangen in de manege?

Dat kan, zegt de COA-woordvoerder. Toch leert de ervaring dat het merendeels alleenreizende mannen zijn, die hun familie – na verkrijging van een status – laten nareizen. Maar er kunnen ook gezinnen met kinderen worden geplaatst.

En minderjarige asielzoekers?

Die worden in principe op aparte locaties opgevangen. Het COA streeft ernaar om minderjarigen zo min mogelijk op dezelfde plekken onder te brengen als de volwassen asielzoekers. Maar dat is ook afhankelijk van hoeveel behoefte er op dat moment is aan opvangplekken voor minderjarige vluchtelingen.

Hoelang moeten de asielzoekers in Park Brakkenstein blijven?

Eind augustus sloot het kabinet een overeenkomst met gemeenten, provincies en veiligheidsregio’s, de zogeheten asieldeal. Daarin werd onder andere afgesproken dat gemeenten er alles aan moeten doen om twintigduizend statushouders die nu nog in asielcentra verblijven, voor het einde van dit jaar een woning te geven. Uit gelekte prognoses van het COA bleek dat er ook na 1 januari wellicht nog een tekort aan tienduizend plekken is.

Wat dat betekent voor de crisisopvang in Park Brakkenstein is op dit moment niet duidelijk. Vier burgemeesters, onder wie de Nijmeegse burgemeester Hubert Bruls, dreigden na 1 april te stoppen met crisisopvang als er niet snel meer duidelijkheid komt over de verdeling van de asielopvang.

Ook de woordvoerder van het COA zegt dat de noodopvang in Brakkenstein er vermoedelijk zal blijven ‘tot en met het eerste kwartaal van 2023’.