Van de bevinding dat het merendeel van de vierduizend geënquêteerde studenten veel tot zeer veel stressklachten ervaart, slaat waarschijnlijk niemand achterover. Maar wat is de verklaring?

Zo’n 57 procent van de ondervraagde studenten in het RU-onderzoek naar het welzijn van studenten heeft veel tot heel veel stressklachten. Meer vrouwen (61 procent) dan mannen (49 procent). Een derde deel geeft aan dat die klachten de studie negatief beïnvloeden en een nog groter deel (43 procent) dat ze invloed hebben op de mate waarin ze zichzelf gelukkig voelen. Drie mogelijke verklaringen.

#1 José van Alst, onderwijsmedewerker bij psychologie:
‘We hebben bij psychologie dit jaar meer klachten dan ooit over de zwaarte van de studie. Studieadviseurs vertellen over studenten die hele dagen in de bieb zitten en verder nergens meer aan toe komen. Veel van die klachten komen van Duitse studenten. Wij hebben nu eenmaal heel veel Duitse studenten, vrouwen vooral. We vermoeden dat de Engelstalige bachelor een rol speelt. Alles in het Engels kost nu eenmaal meer tijd.’

‘Duitse studenten leggen de lat hoog voor zichzelf’

‘Ik heb het idee dat het Nederlandse programma ze voorheen minder moeite kostte. Wat ook een rol zou kunnen spelen is dat we dit jaar de toetsing hebben veranderd: minder multiple choice en meer open vragen. Daar komt bij: Duitse studenten hebben vaak een hoog ambitieniveau. Ze leggen de lat hoog voor zichzelf, willen achten en negens halen – even generaliserend gesteld. Maar we merken ook dat veel studenten leren zoals ze dat op de middelbare school zijn gewend, geen hoofd- en bijzaken scheiden, maar echt álles leren. We denken erover om voor de internationale groep het vak academische vaardigheden daarom aan te vullen met lessen ‘Hoe studeer je aan een universiteit’. We willen graag dat mensen hard werken maar je moet ze niet over de kling jagen.’

#2 Inge Bleijenbergh, hoofddocent bij bedrijfskunde:

‘Mijn verklaring voor de grotere stressklachten bij vrouwen zou zijn dat vrouwen tegenwoordig net als mannen worden geacht te presteren op het gebied van studie, werk en zelfstandigheid, maar dat er tegelijk nog steeds meer van vrouwen dan van mannen wordt verwacht dat ze sociaal zijn en investeren in familie, vrienden en relaties. Dat zie je terug in psychologisch onderzoek over de wijze waarop mannelijke en vrouwelijke leiders, docenten of sollicitanten beoordeeld worden.’

‘Van vrouwen wordt verwacht dat ze meer investeren in relaties’

‘Vrouwelijke leiders moeten warmer zijn dan mannen om dezelfde positieve beoordeling te krijgen. Vrouwelijke docenten worden geacht meer betrokken te zijn bij het welzijn van hun studenten en worden daar harder op afgerekend als ze het niet doen dan mannelijke docenten. Ik generaliseer natuurlijk. Maar met name als je consciëntieus bent in het voldoen aan alle verschillende eisen die er op je afkomen, kan de druk te groot worden. Je verliest dan uit het oog wat je zelf nodig hebt, wat de stress weer verder doet toenemen. Overigens houden we die verwachtingen met ons allen samen in stand.’

# 3 Jan Derksen, hoogleraar klinische psychologie in Brussel en Nijmegen, heeft een eigen praktijk voor psychotherapie in Bemmel:

‘Ik zie veel meer jonge mensen in mijn praktijk dan pakweg twintig jaar geleden. Altijd iets meer vrouwen dan mannen. Rondom die stress merken we al langer dat mannen over het algemeen stressbestendiger zijn dan vrouwen. Dus als er meer druk is, kun je je voorstellen dat vrouwen daar iets meer last van hebben dan mannen. Vrouwen voelen zich sneller inferieur aan anderen. Bij de trainingen van de opleiding tot psychotherapeut zie ik dat terug. Vrouwen denken mede daarom dat ze alles heel goed moeten doen. Ze komen niet toe aan de nodige passiviteit, ze racen maar door.’

‘We hebben ze te lang uit de wind gehouden’

‘De stress is de laatste twintig jaar voor iedereen toegenomen. Maar we hebben onze kinderen daar niet goed op voorbereid. We hebben ze te lang uit de wind gehouden. Ouders helpen hun kroost om het laatste blokje op de toren te leggen want o wee als-ie omvalt. Pa of ma brengt kindlief wel even met de auto als het regent en een tekening is altijd práchtig. Rousseau zei al dat kinderen de kindertijd moeten gebruiken om builen en schrammen op te lopen. Dat gebeurt niet meer. We geven ze te weinig kans om te leren omgaan met frustratie.
De opvoeding heeft ze dus minder stressbestendig gemaakt, maar de samenleving is juist stressvoller geworden. Je moet als adolescent veel meer keuzes maken, als je alleen al kijkt naar het aantal studies aan de Radboud Universiteit, dat is de laatste jaren enorm toegenomen. Iedereen wil heel graag mee doen. En alles móet goed gaan, want met tegenslag kunnen ze niet goed uit de voeten. Dan is het niet vreemd dat de stress erin schiet. Sociale media lenen zich niet voor de uitwisseling van diepere gevoelens, mensen hebben geen uitlaatklep en ontwikkelen klachten. We hebben tropische vissen gekweekt die in de Noordzee terecht zijn gekomen.’