Zaterdag rijdt er een colonne door Nijmegen ter herdenking van Operation Market Garden. Waarom is dit moment in de geschiedenis zo belangrijk?

Operation Market Garden was een bevrijdingsoperatie van de geallieerden, die moest leiden tot de bevrijding van Nederland. Twee docenten en een student van de Radboud Universiteit vertellen je waarom de herdenking van deze operatie zo belangrijk is.

Roy Stoots (25), masterstudent Geschiedenis
‘Omdat herdenken aanzet tot minder zwart/wit denken’
Zaterdag vertelt Roy Stoots bezoekers van Museum Kasteel Wijchen wat Market Garden voor Wijchen betekende. ‘Juist de kleine verhalen pik ik eruit. Bijvoorbeeld hoe de Wijchense samenleving op zijn kop stond toen zesduizend Nijmegenaren daar naartoe werden geëvacueerd.’

Herdenken is een ingewikkeld proces, meent Stoots, die zelf veel ooggetuigen van de oorlog sprak. ‘Elk jaar rijst de vraag op of we Duitsers moeten herdenken op 4 mei. Dit stuit op veel weerstand, maar is dat terecht?’ Stoots wil ook het andere verhaal belichten. Denk aan een Duitse bezetter die de lokale bevolking beschermde, of aan het joodse gezin dat een ander joods gezin verraadde. Ander voorbeeld: ‘De oorlog was niet voor iedereen iets verschrikkelijks. Sommigen zagen het als avontuur.’

Stoots hoopt dat er over vijf à tien jaar – als er nauwelijks nog overlevenden van de oorlog zijn – nog steeds wordt herdacht, maar wel op een andere manier. ‘Laten we iedereen herdenken die geleden heeft.’

Anja Adriaans, onderzoeksmedewerker van de afdeling Amerikanistiek. Ze deed onderzoek voor het boek De Oversteek.
‘Omdat herdenken een realiteitstoets is’
Adriaans werkte mee aan het boek De Oversteek. Hiervoor ging ze op bezoek bij de 48 families van de gesneuvelde soldaten die in 1944 in bootjes de Waal overstaken om Nijmegen te bevrijden. ‘Die gesneuvelde soldaten waren jongens die net zo oud waren als de meeste van onze studenten. Ik vind het nogal wat om op die leeftijd je familie achter te laten om in een ander land te vechten.’ We moeten volgens Adriaans beseffen dat het bijzonder is dat we al zo’n lange tijd in Nederland in vrede leven. ‘De verhalen van mensen die de oorlog meemaakten, of van kinderen of kleinkinderen wiens (groot)ouders de oorlog meemaakten, die zijn belangrijk . De herdenking kun je zien als een realiteitstoets. Pas als je de oorlogsverhalen hoort, voel je de pijn, de angst en het verdriet van het leven in een bezet gebied. Als je het vergelijkt met de levenswijze van nu besef je hoe goed we het hebben. Dan pas merk je hoe bijzonder het is dat we in een land wonen waar al zolang vrede is.’

Joost Rosendaal, docent Geschiedenis en auteur van fotoboek De bevrijding in beeld. Van Neerpelt tot Wesel, 1944 – 1945.
‘Omdat de oorlog geen ver-van-je-bed-show is’
‘Bij de bevrijding zien mensen lachende en zingende mensen voor zich. De vele foto’s die ik bekeek voor mijn boek laten ook een ander beeld zien. Ik zag bange mensen in schuilkelders, vernielingen en ondergelopen gebieden. De beelden van oorlogssituaties zijn overal ter wereld hetzelfde. Dat moeten we ons beseffen als we naar het nieuws kijken. Nederland was ook ooit een oorlogsgebied. Het herdenken van de oorlog is daarbij belangrijk. Stilstaan bij het feit dat wij de vrijheid hebben om zonder angst te leven en beseffen dat in andere delen van de wereld mensen in dezelfde situatie zitten als wij tijdens de Tweede Wereldoorlog. Zover weg is het allemaal niet.’ / Jolene Meijerink en Mathijs Noij

Meer informatie over alle activiteiten rondom Operation Market Garden vind je hier.