Engels voert de boventoon. Ook op de universiteit. Waarom zouden we überhaupt nog Frans of Duits leren? Morgen verschijnt een manifest dat meer aandacht vraagt voor de twee talen in het voortgezet onderwijs. Vier belanghebbenden beantwoorden vier verschillende vragen over het belang van de Franse en Duitse taal.

De letterenfaculteit reorganiseert. Een kans om de studies Frans en Duits, die weinig studenten trekken, samen te voegen?

Edwin van Meerkerk, onderwijsdirecteur van de letterenfaculteit:
‘Juist dit is een van de opties die niet lang op tafel heeft gelegen. Wij zijn ervan overtuigd dat het in het belang van de studenten en hun toekomstige werkgevers is wanneer zij zoveel mogelijk college krijgen in de taal die ze bestuderen. Bij ons studeer je echt Duits, Frans of Spaans als je die taal kiest. Een afgestudeerd germanist kent het Duits echt door en door, spreekt de taal op het hoogste niveau, maar heeft ook kennis van de manier waarop Duitsers met hun eigen taal omgaan. Dat is voor bedrijven en overheden die met collega’s over de grens zakendoen van groot belang, want juist in de finesses ligt miscommunicatie op de loer. Door deze hoge taalbeheersing zijn afgestudeerden breed inzetbaar, en dat is weer in hun belang.’

‘Dat dat tot nu toe geen grote aantallen studenten trekt realiseren we ons maar al te goed, dat is ook waarom we het minorgedeelte van het curriculum gaan herzien, en waarom we actief de boer op gaan om het belang en de noodzaak van het talenonderwijs voor het voetlicht te brengen, zowel op het voortgezet onderwijs als aan de universiteit. Wij zijn ervan overtuigd dat dat op de termijn zijn vruchten afwerpt.’

Waarom kunnen we niet volstaan met Engels. Als iedereen Engels praat, kunnen we elkaar toch allemaal verstaan?

Paul Sars, hoogleraar Duitse taal en cultuur:
‘Met Engels alleen gaan we het niet redden. De directeur van het CBS heeft niet voor niets geadviseerd om Duits verplicht te stellen voor het hele voortgezet onderwijs. Feit is dat Duits de grootste moedertaal van Europa is, dat Duitsland ons grote buurland is, leidend in Europa en speler op het wereldtoneel. De Nederlands-Duitse handel bedraagt ongeveer 180 miljard euro.’

‘Duits leren is niet alleen ‘een aardig woordje Duits’ leren, maar ook de cultuurverschillen leren kennen. Ons land grenst aan de oostkant aan Duitsland, waardoor Duitsland in veel opzichten de toegangspoort tot Centraal-Europa is. We zien nu van noord naar zuid langs de grens ‘inhaalprogramma’s voor Duits. Zowel in het ambachtsonderwijs als in de horeca. Maar ook bijvoorbeeld de Maartenskliniek en Karakter volgen cursussen Duits bij In’to Languages, net als advocatenkantoren. Onze afdeling Duits en de afdeling Nederlands van de universiteit Duisburg-Essen hebben 3,4 miljoen euro gekregen om te zorgen dat Duitse en Nederlandse scholieren samen elkaars taal en cultuur leren kennen. Bundesland Nordrhein-Westfalen en de Provincie Gelderland hebben fors mee geïnvesteerd… waarom zou dat zijn?’

Kunnen we de Fransen dan misschien zover krijgen dat ze beter Engels gaan leren?

Evelyne Fruit, docent bij Communicatie- en informatiewetenschappen, verhuisde op haar 21ste van Frankrijk naar Nederland:
‘Dat wordt lastig. Fransen zijn denk ik meer gehecht aan hun taal dan Nederlanders. Hun eigen taal en hun cultuur biedt ze een soort vastigheid – het geeft ze zelfvertrouwen. En daar zijn ze ook trots op: op taalgebied hebben ze natuurlijk lang een monopolie gehad in de wereld. Nederlanders zijn als kleiner land meer gewend om naar buiten te treden, zich aan te passen. En ja – Franse scholieren krijgen daardoor denk ik ook minder Engelse les op de middelbare school. Dat moet óók veranderen. Dat onderstreep ik helemaal.’

‘De vraag is alleen, moeten we wel willen dat mensen alleen maar Engels spreken met elkaar? Engels is haast een soort fastfood-taal geworden: lekker makkelijk te happen, één smaak voor iedereen. Maar daarmee gaan wel de smaken van de andere talen, het gevoel en de cultuur die in zo’n taal schuilt, verloren. Je kunt echt tot iemands kern komen wanneer je probeert om zijn moedertaal te spreken. Als je dat vergeet en puur voor het gemak Engels spreekt, gaat die bijzondere communicatie verloren.’

Waarom gaan zo weinig scholieren Frans studeren?

Remske Ruysschaeart, studeerde Frans en is nu masterstudent Europese Talen:
‘Er ligt een stigma op het studeren van een taal. Bèta is belangrijk, er zijn allerlei campagnes van de overheid om scholieren te stimuleren een bètarichting te kiezen. Maar taalonderwijs is ook heel belangrijk en zeker de talen van onze buurlanden. De overheid moet daarom ook alfa-studies promoten, vind ik. We moeten veel meer laten zien wat je met talen kunt en hoe belangrijk ze zijn. Niet alleen voor het onderwijs maar ook daarbuiten. Zo lopen we miljoenen euro’s mis door cultuurverschillen en taalbarrières tijdens het handelen. Engels is in Frankrijk wel in opkomst maar nog lang niet zo groot als hier, dus wij moeten wel. Daarnaast is Frans superbelangrijk in Afrika, een continent dat mega in opkomst is. Als we daar mee willen blijven handelen is Frans onmisbaar.’

Meer informatie over het manifest vind je hier