Wie ben ik? Wat wil ik eigenlijk met mijn leven? Vind er maar eens antwoorden op. De stichting Bildung Nijmegen hoopt studenten daarbij te helpen. Volgende week maakt het bildungonderwijs een doorstart.

Wie wil weten wat bildung is, moet de feelgoodfilm Slumdog Millionaire kijken. De film uit 2008 gaat over Jamal Malik, een jonge sloppenwijkbewoner uit Mumbai, die meedoet aan het spelprogramma Who wants to be a millionaire? Na elke vraag die hij gesteld krijgt, neemt de regisseur de kijker terug naar een fragment uit het leven van Malik. Steeds weer liggen in die flashbacks de goede antwoorden opgesloten. En steeds weer wordt quizmaster Prem Kumar razender als Malik wéér het goede antwoord geeft – op weg naar de jackpot van één miljoen dollar.

‘Het gaat om de ervaringen die hij opdoet’, legt Maarten Dietz uit, student islamstudies en betrokken bij Bildung Nijmegen. ‘Door alle verschillende mensen die hij ontmoet, en de ervaringen die hij daardoor opdoet, leert hij. Het gaat dus niet om kennis die hij uit boeken haalt, maar om persoonsvorming door relaties met anderen die Malik zo wijs heeft gemaakt.’

Symbolisch, bovendien, zijn de martelingen die de jonge sloppenwijkbewoner moet ondergaan, omdat de spelleiders niet geloven dat hij werkelijk alle antwoorden op de vragen weet – ze denken dat hij valsspeelt. Dietz: ‘Mensen die ervoor kiezen om veel aan persoonsvorming te doen vallen vaak buiten de boot, omdat zij afhankelijk zijn van het huidige, vastgeroeste onderwijssysteem. Daarin draait het niet om persoonlijke ontwikkeling, maar om het halen van studiepunten.’

Orde in de chaos

Bildung Nijmegen wil dit vastgeroeste onderwijssysteem openbreken. De stichting zag vorig jaar het levenslicht en organiseerde daarna enkele bijeenkomsten. Volgende week is de doorstart met een kick-off, waarna vier try-out sessies plaatsvinden waar geïnteresseerden zich voor kunnen aanmelden.

In die try-outs is steeds aandacht voor een ander aspect van persoonlijke ontwikkeling. ‘De ontwikkeling van het individu staat centraal’, zegt Thieme Stap, een van de initiatiefnemers van Bildung Nijmegen en promoverend filosoof. Die ontwikkeling, zo legt Stap uit, vindt in de bildungsfilosofie altijd plaats in relatie tot de wereld om ons heen: de maatschappij, vrienden en familie. ‘Wat blijft er dan eigenlijk nog over van de ik? Dat soort vragen stellen wij.’

‘Deelnemers spreken elkaars taal niet altijd. Dat levert prachtige frictie op’

Wat bildungonderwijs anders maakt dan regulier onderwijs, is dat het gebruikelijke scheidslijnen in het onderwijs overstijgt. Studenten van de universiteit zijn welkom, maar hbo’ers, mbo’ers en kunststudenten van ArtEZ net zo goed. ‘Deelnemers spreken elkaars taal niet altijd’, zegt Stap. ‘Dat levert prachtige frictie op en is al waardevol op zich: van al die verschillende perspectieven leren wij.’

Dietz geeft een voorbeeld. ‘Toen ik voor het eerst een activiteit van Bildung Nijmegen bijwoonde, dacht ik: wat een chaos. Als academicus is je eerste gedachte: hoe gaan we hier orde in scheppen?’ Niet iedereen zat daarop te wachten, merkte Dietz. ‘Een kunstenaar vertelde mij toen dat de beste ideeën ontstaan in chaos.’ Door uit zijn academische bubbel te stappen, leerde Dietz om beter naar een ander te luisteren, zegt hij.

Vrijwilligers

Bildung is hip: de vraag naar deze vorm van onderwijs is dan ook groot, merken Stap en Dietz. Bildung Nijmegen kan echter nog wel een duw in de rug gebruiken. De jonge stichting drijft op vrijwilligers. De kosten worden vooralsnog gedekt door de HAN. Op de hogeschool is bildung al veel meer geïntegreerd in het onderwijs dan op de universiteit, vertelt Stap. ‘Ze hebben daar al langer een netwerk van mensen die bezig zijn met bildung, met een speciale penvoerder.’

Door het bildungonderwijs toch de hand te reiken, zou de universiteit bijvoorbeeld bestuursbeurzen beschikbaar kunnen stellen voor actieve studenten. Daarover voeren de initiatiefnemers achter Bildung Nijmegen gesprekken met de universiteit. ‘Op dit gebied is de universiteit bureaucratischer dan de HAN’, aldus Dietz. ‘Er zijn allerlei voorwaarden waaraan we moeten voldoen.’

Verder in de toekomst kijkend hopen Stap en Dietz dat bildungonderwijs een vaste plek krijgt in de onderwijscurricula. Stap: ‘Maar dat is echt nog toekomstmuziek.’

Bekijk de website van Bildung Nijmegen voor het programma van de kick-off en try-out sessies met bijbehorende thema’s. Iedereen kan zich aanmelden: je hoeft geen student te zijn.