De mate waarin migranten zich verbonden voelen met het land waar zij wonen, is terug te zien in hun stemvoorkeuren bij het Eurovisiesongfestival. Dat ontdekte promovenda Nella Geurts, die onderzoek deed naar de integratieparadox onder Turkse migranten.

Tijdens literatuuronderzoek hoopt een student of wetenschapper altijd op een onontdekte parel. Het overkwam Nella Geurts (27), promovenda bij sociologie én groot Songfestivalfan. Een collega wees haar op bestaande surveygegevens van Turkse migranten in West-Europa, waaronder Nederland. Tijdens het doorbladeren van deze gegevens stuitte Geurts op een vraag over het Songfestival. Er werd aan Turkse migranten gevraagd: ‘Welk land heeft je voorkeur om het Songfestival te winnen?’

Integratieparadox

Het lijkt een vrij algemene vraag, maar het sluit mooi aan bij Geurts’ promotieonderzoek naar de integratieparadox. ‘Iedereen verwacht dat hoger opgeleide migranten zich meer verbonden voelen met hun nieuwe thuisland dan lager opgeleide migranten. In veel gevallen is het echter precies andersom. Dit is een paradox, want veel theorieën en zelfs het overheidsbeleid lijken ervan uit te gaan dat juist de hoger opgeleide migranten zich het snelst thuis zullen voelen.’

Het is nog niet duidelijk waardoor deze integratieparadox ontstaat. Om hier achter te komen heeft Geurts meer dan dertig Turkse migranten geïnterviewd en gebruikt ze daarnaast bestaande surveygegevens om deze paradox, en daarmee het al dan niet verbonden voelen met Nederland, beter te begrijpen.

Turkse stemmen

Geurts zag de vraag rondom voorkeuren voor de winst van het Songfestival als een originele meting van die verbondenheid. Uit de resultaten kwam naar voren dat meer dan 90 procent van de Turkse migranten het liefst Turkije zag winnen. Liever dan het land met het beste lied of het land waar men nu woonde. Geurts: ‘Deze vragenlijst is afgenomen toen Turkije nog meedeed aan de zangcompetitie (2010-2012, red.). Dat is al even geleden, maar deze cijfers laten wel goed de aanhoudende verbondenheid met Turkije zien’, aldus Geurts.

En die verbondenheid zou zo maar eens het verschil kunnen maken zaterdagavond bij de finale van het Songfestival. Het publiek bepaalt immers voor 50 procent wie er wint, naast de vakjury van elk land.

Hoewel de migranten dus al jaren in Nederland woonden, zagen ze over het algemeen liever Turkije winnen bij de zangwedstrijd, zag Geurts. Ze legt uit dat de verbondenheid met het nieuwe thuisland daarmee beperkt lijkt te zijn. ‘Dat zie ik ook terug in mijn eigen promotieonderzoek, waarin ik specifiek hoger opgeleiden onderzoek. Deze migranten komen vaak hindernissen tegen die verbondenheid met hun nieuwe land, bijvoorbeeld Nederland, in de weg staan. Zo ervaren ze geregeld discriminatie, wat extra hard aankomt omdat ze hebben geïnvesteerd in de integratie op bijvoorbeeld de arbeidsmarkt.’

‘Migranten komen vaak hindernissen tegen die een verbondendheid met Nederland in de weg staan’

Geurts denkt dat deze integratieparadox niet alleen geldt voor Turkse migranten. ‘Andere nationaliteiten lopen waarschijnlijk tegen vergelijkbare problemen aan. Zo mag een hartchirurg uit Syrië hier niet automatisch hetzelfde beroep oppakken. Of moet Achmed langer wachten op een stage dan zijn studiegenoten Jan en Freek’, geeft ze als voorbeelden. ‘Dergelijke ervaringen van uitsluiting hebben een negatief effect op de verbondenheid met een land.’

The winner takes it all

Dit zou een van de verklaringen kunnen zijn waarom migranten bij het Songfestival de winst aan het land van herkomst gunnen, in plaats van het huidige thuisland. ‘Mensen stemmen bovendien vaak op een land met dezelfde cultuur of op basis van een bepaalde muzieksmaak’, zegt Geurts. Inwoners mogen niet op hun eigen land stemmen, dus kunnen ze stemmen op een land of lied waar ze zich eveneens verbonden mee voelen. Dit geldt ook voor migranten. ‘Ze spelen zeker een rol rondom het stemgedrag van een land. Al lijken ze niet allesbepalend voor de uiteindelijke winnaar van de zangcompetitie. Spanje wint niet automatisch omdat er veel Spaanse expats in Europa wonen. Het gaat uiteindelijk toch ook om de kwaliteit van het liedje.’