Is sporten leuker met sportapps, zoals Strava, of gaan ze juist ten koste van het plezier? En wat doen ze met je motivatie? Vox-redacteur en amateurwielrenner Ken Lambeets stapte op de fiets en verkende het ‘Facebook voor sporters’.

1 januari 2021. Goede voornemens. Voor het eerst in mijn leven doe ik mee aan Dry January. Ook hoop ik de komende maanden een beginnend buikje weg te werken en mijn conditie te verbeteren. Daarbij wil ik onderzoeken in hoeverre sportapp Strava mij helpt om die doelen te bereiken.

Onder hardlopers, fietsers, schaatsers, roeiers en zwemmers is Strava populair als trainingslogboek. Tegelijkertijd is de app, die sinds 2009 bestaat, een sociaal netwerk waar je kudo’s (likes) en reacties op je trainingen kunt krijgen van andere gebruikers.

Strava biedt niet alleen inzicht in je eigen sportieve prestaties, maar ook in die van vrienden of andere sporters die je volgt. Als je op hetzelfde parcours traint, kun je je tijden zelfs met elkaar vergelijken. De Strava-gebruiker die het snelst loopt, fietst of schaatst op een bepaald parcours krijgt een kroontje naast zijn naam, met de titel King (of Queen) of theMountain, kortweg KOM (of QOM). Dat is zeker onder wielrenners een hele eer.

21 januari. Het is 7 graden boven nul, maar het voelt veel kouder. Via de Ooijpolder fiets ik naar Millingen aan de Rijn, om daar om te keren en via de winterdijk, met de wind pal in het gezicht, terug te fietsen. Het is puffen tot in Nijmegen.

Na thuiskomst sla ik de rit op in Strava met de titel ‘Adieu Ullrichwinter’ en krijg ik twaalf likes. In de reacties vraagt iemand hoe de wind stond, een ander noemt me met enige zin voor ironie een ‘gevleugelde klimmer’. Na mijn eerste fietstochtje van het jaar voel ik me al een beetje renner.

Dat gevoel is niet gek, meent Rob Franken, een socioloog die aan de Radboud Universiteit promoveert op de potentiële kracht van online sportnetwerken. Hij doet onderzoek bij leden van hardloopverenigingen die een groep vormen op Strava. ‘Uit mijn onderzoek blijkt dat hardlopers die meer kudo’s ontvangen, geneigd zijn om vaker te gaan rennen. Ook merken we dat mensen vaker gaan hardlopen als hun online vrienden regelmatiger sporten dan zijzelf.’

Sociologen Hidde Bekhuis en Jochem Tolsma kwamen tot een vergelijkbare conclusie na onderzoek onder deelnemers aan de Zevenheuvelenloop van 2019. De onderzoekers volgden een groep sporters via Strava. ‘Een deel van hen hebben we handmatig kudo’s gegeven, een ander deel niet’, zegt Bekhuis. ‘Wat bleek? De groep die kudo’s kreeg, was eerder geneigd om aan de volgende editie van de Zevenheuvelenloop deel te nemen. Blijkbaar doet zo’n duimpje echt veel bij mensen.’

30 januari. Voor het eerst fiets ik met een fietsgps, waardoor ik in real time kan zien hoe snel ik ga. Op bepaalde segmenten die ik zelf kies, zoals de befaamde bergjes op de Oude Holleweg en de Van Randwijckweg in Beek, kan ik het record van mezelf en dat van vrienden aanvallen. Het gevolg laat zich raden: ik wil zo snel mogelijk trappen, zodat mijn volgers onder de indruk zullen zijn.

‘Naar het bewustzijn van sporters tijdens het gebruik van sportapps hebben we geen onderzoek gedaan’, vertelt Bekhuis, naast socioloog ook triatleet en voormalig performancemanager van het CCC Liv Team, toen Marianne Vos daarvoor reed. ‘Wel weten we dat nieuwe gadgets, zoals een stappenteller, gemiddeld een halfjaar een positief effect hebben op sporters. Daarna ebt de nieuwigheid weg en verdwijnt de stappenteller in de kast. Bij Strava is dat gevaar kleiner vanwege het sociale aspect.’

20 februari. Vroeg in het zadel voor een rit naar de Posbank, een beroemd klimmetje onder wielerliefhebbers nabij Arnhem. Om half tien ’s ochtends heb ik het uitkijkpunt over de Veluwe voor mij alleen. Wat gaaf! Na afloop plaats ik een foto op Strava en krijg ik veel kudo’s en reacties.

‘Blijkbaar doet zo’n duimpje veel bij mensen’

Ik heb net kennisgemaakt met de motiverende werking van Strava, zo blijkt. Een trainingslogboek bijhouden, kan ook in veel andere apps of in Excel, legt Franken uit. ‘Strava is uniek omdat het deze functie combineert met een sociaal netwerk. Daarom wordt het weleens het Facebook voor atleten genoemd.’

4 maart. Voor de derde keer dit jaar fiets ik de Van Randwijckweg op, de eerste klim in de Giro d’Italia van 2016 die Nijmegen en omgeving aandeed. In het eerste gedeelte maak ik flink tempo, maar ik probeer genoeg puf over te houden voor het steile deel. Ik kom uit het zadel, wieg de fiets van links naar rechts, schakel kleiner, ga even zitten en schakel dan weer een tand bij. Persoonlijk record! En de achtste tijd onder de twaalf mensen die ik volg, merk ik bij thuiskomst. Daar ben ik best blij mee.

Het lijkt erop dat ik wel van enige competitie houd en dat ik niet ongevoelig ben voor de sociale druk die Strava met zich meebrengt. ‘De mensen om je heen vormen niet alleen een goed referentiekader waar je je eigen prestaties aan kunt afmeten’, zegt Franken. ‘Maar veel gebruikers van Strava willen vooral beter zijn dan anderen.’

18 maart. Kort ritje, slechte benen. De laatste weken merk ik amper vooruitgang. Hoe ga ik ooit het tempo aankunnen van andere fietsers in mijn tijdlijn?

Het is een valkuil waar meer amateursporters in trappen, merk ik als ik Bekhuis spreek. Professionele sporters die alles monitoren, vragen zich weleens af waarvoor ze het doen. ‘Als je heel erg moet letten op je snelheid, hartslag, wattage en voeding, dreigt de beleving van het fietsen te verdwijnen. Persoonlijk kan ik nu goed met cijfertjes overweg, maar dat geldt niet voor iedereen. Als amateur mag je je niet blindstaren op al die data.’

15 april. Enkele dagen voor de Amstel Gold Race laad ik om zes uur ’s ochtends de fiets in de auto. In Maastricht stap ik op. Het is koud en er staat geen wolkje aan de hemel. Op de Zuid-Limburgse heuvels geniet ik van de haarspeldbochten, de bossen en de vergezichten, de kilometerteller kan me even niet zoveel schelen. Natuurlijk hoef ik me niet te meten met anderen, dit is waar fietsen om draait: de vrijheid, het uitzicht, even het hoofd leegmaken. ‘Mooiste ritje van het jaar (tot nog toe)’, schrijf ik op Strava. Hopelijk volgen er nog vele andere.