Redacteur Mathijs Noij (29) koppelt zijn persoonlijke ervaringen als vader aan de wetenschap. In deel 7: hoe vaders hun kinderen verder helpen door met ze te stoeien.

Een peuter vermaken is soms een fysieke uitputtingsslag. Mijn oudste dochter (3) haalt er bijvoorbeeld plezier uit om op haar kop te hangen, vastgehouden bij haar enkels, haar steile blonde haren naar beneden hangend. Met als sluitstuk een halve koprol en een plof op de bank. ‘Nog een keer!’

Ze weet heel goed dat ze voor dit soort spelletjes bij mij moet zijn, net zoals ze voor het bouwen van een dierentuin met Duplo beter naar haar moeder toe kan gaan. Soms schiet ik trouwens wel door in mijn enthousiasme voor het fysieke spel. ‘Jij gaat vaak net iets te lang door’, zegt mijn vriendin daarover. Volgens haar heb ik het niet altijd in de gaten als mijn dochter het niet meer leuk vindt. Met alle gevolgen van dien.

Kan wel zijn, maar wij ravottende, kietelende en uitdagende vaders krijgen back-up vanuit de wetenschap. ‘Door ruig spel komen kinderen in aanraking met allerlei emoties’, zegt ontwikkelingspsycholoog Roseriet Beijers. ‘Plezier en spanning, maar ook angst, boosheid en frustratie. Het is voor kinderen heel leerzaam om met die emoties om te leren gaan. Zodat ze leren dat ze niet in paniek hoeven te raken.’

Leuke ouders

Elke ouder speelt zijn of haar eigen rol in de opvoeding. Beijers: ‘Opvallend verschil is wel dat vaders relatief vaak de zogenaamd leuke ouders zijn. In situaties waarin kinderen zich op hun gemak voelen, trekken ze vaak naar vader. Maar is er iets aan de hand, dan is moeder de veilige haven om op terug te vallen.’ Dat laatste herken ik wel. Als er echt stront aan de knikker is – lees: een geschaafde knie of ander pijnlijk ongeluk – dan leg ik het af tegen de moedertroost.

De rolverdeling met een zorgende moeder en een spelende vader is natuurlijk wel erg stereotiep, vult Beijers aan. ‘Het is niet altijd zo zwart-wit. Er zijn tal van voorbeelden te noemen waar de rolverdeling anders ligt.’

‘Moeders weten zeker dat ze hun eigen kind opvoeden. Bij vaders is dat nog maar de vraag’

Neemt niet weg dat er vanuit de biologie wel argumenten zijn voor een orthodoxe rolverdeling tussen vader en moeder. Dat heeft alles te maken met voortplantingsdrang – een gevoel dat sterk leeft bij veel organismen, zo ook mensen. Beijers legt uit: ‘Moeders investeren fysiek meer in hun nakomelingen dan vaders. Zij zijn immers negen maanden zwanger. Daar komt bij dat vrouwen weten dat ze niet oneindig zwanger kunnen raken.’ Al met al redenen voor moeders om zich beschermender op te stellen dan vaders.

En dan is er nog iets, dat het beschermende, zorgende karakter van moeders verklaart: zij weten zeker dat ze hun eigen kind opvoeden. ‘Bij vaders is dat natuurlijk altijd nog maar de vraag’, lacht Beijers. Iets met een melkboer die op bezoek is geweest, u kent de verhalen wel.

Blauwe ogen en blonde haren

Noem me naïef, maar voor mijn eigen gemoedstoestand ga ik er toch maar vanuit dat mijn dochters van mij zijn. Hun blauwe ogen en blonde haren wijzen in ieder geval in die richting. Gelukkig maar, want mijn vaderrol is niet te onderschatten, begrijp ik van Beijers. ‘Kinderen met betrokken vaders laten positievere resultaten zien’, zegt Beijers. ‘Ze presteren beter op school en hebben minder vaak gedragsproblemen, bijvoorbeeld.’

Voor dochters komt daar nog eens bij dat zij, als vader buiten beeld is, gemiddeld op jongere leeftijd seksueel gedrag vertonen. Ook daarvoor valt een evolutionaire verklaring te geven, aldus Beijers. ‘Vader zorgt voor extra bescherming. Als die er niet is, en meisjes opgroeien in een stressvolle omgeving, is dat een signaal voor hun lichaam om sneller volwassen te worden.’ Ze raken eerder in de puberteit en zullen dus eerder geneigd zijn om met iemand onder de lakens te duiken.

Dat wil ik mijn dochters (en mezelf) niet aandoen. Voorlopig blijf ik dus nog maar even in de buurt. Die extra geschaafde knie moet zij dan maar op de koop toenemen.