Veel promovendi gaan gebukt onder depressieve klachten. Ook lopen ze vaak vertraging op. Hoogste tijd voor verandering, vindt onderzoeker en schrijver Julian Kirchherr. Volgens hem kunnen promotietrajecten sneller, met een hogere kwaliteit, en met meer impact. Donderdag geeft hij een lezing in Nijmegen.

‘De PhD’er voelt zich ellendig’, begint de Duitse Julian Kirchherr, onderzoeker aan de Universiteit Utrecht en schrijver van het boek The Lean PhD. Volgens het Promovendi Netwerk Nederland ervaart 60 procent van de Nederlandse promovendi een te hoge werkdruk, en loopt bijna de helft van de promovendi verhoogd risico op mentale klachten zoals depressie of een burn-outs. Volgens Kirchherr is dat niet alleen in Nederland zo. ‘Het PhD-systeem is in elk land ter wereld volledig kapot.’

Aan de grondslag van het faillissement liggen volgens hem gebrek aan communicatie met begeleiders, lange dagen in isolatie en te weinig waardering. ‘In Nederland krijg je als promovendus nog een redelijk salaris’, meent Kirchherr. ‘Toch is dat eigenlijk niets vergeleken met wat je doet: namelijk iets bedenken wat zes miljard levende mensen op aarde, en miljarden mensen die voor ons hebben geleefd, nog niet hebben bedacht.’

PhD als start-up

Kirchherr oppert daarom dat het eeuwenoude promotietraject aan vernieuwing toe is: een promotieonderzoek zou benaderd moeten worden als een startup-onderneming. Een startende ondernemer en een promovendus hebben volgens Kirchherr namelijk veel gelijkenissen. ‘Beiden moeten ze – willen ze succesvol zijn – met minimale middelen iets nieuws creëren. Ook is het pad richting het eindproduct hobbelig, onzeker, en is er veel uitval.’

‘Zouden de ideeën van ondernemers promotietrajecten succesvoller kunnen maken?’

Waar de academische wereld al jaren op dezelfde voet verder gaat, heeft in het ondernemerschap al een trendverschuiving plaatsgevonden. In plaats van uitgebreide plannen maken en marktonderzoek doen, zoeken de ondernemers van nu vluchtiger naar nieuwe mogelijkheden. Om vanuit daar verder te werken.

Kirchherrs boek The Lean PhD bouwt voort op deze ideeën, vergaard uit ‘The Lean Startup’, een boek van Eric Ries. Kirchherr: ‘Als promovendi en startende ondernemers zoveel op elkaar lijken, en deze ideeën startups succesvoller hebben gemaakt: zouden deze ideeën promotietrajecten dan niet ook succesvoller kunnen maken?’

Minder uitval

De werkwijze van de promovendi zou hiervoor drastisch moeten veranderen. ‘Er is geen enkele sector ter wereld waar ik zoveel perfectie zie als in de wetenschap. Wetenschappers herschrijven elke zin wel vijftien keer’, verzucht Kirchherr. Dat moet anders. ‘Begin met het produceren van iets wat ‘gewoon’ goed genoeg is. Deel dit met collega-promovendi, begeleiders, mensen uit het veld en vraag om feedback’, stelt de onderzoeker. ‘Zij hebben samen veel meer kennis dan jij alleen.’

Door tussentijds regelmatig om feedback te vragen, zouden promovendi volgens hem hun onderzoeken sneller en met een hogere kwaliteit kunnen afronden. Wat tegelijkertijd voor meer plezier in het onderzoek zorgt, en dus ook minder uitval. ‘Promovendi brengen nu elke dag in hun eentje door in een bibliotheek. Dat is zonde. Ze moeten eropuit!’

Kritiek

De visie van Kirchherr vindt niet alleen maar weerklank. Taalkundige en promovendus Marten van der Meulen noemt Kirchherrs boek ‘neoliberaal’. Promovendus en historicus Adriaan Duiveman is overwegend positief over het boek, al vraagt ook hij zich af of zijn aanbevelingen wel kunnen werken in de academie, “een plek waar samenwerking prevaleert boven concurrentie, in tegenstelling tot de markt.”

‘Mijn ideeën zijn lastig te implementeren in een sector die zo conservatief is’

Volgens Kirchherr onderstreept deze kritiek dat zijn theorie niet altijd wordt begrepen. ‘Mensen zien ‘lean’ en ‘bedrijf’ en gaan er direct vanuit dat dit niet kan werken in de wetenschap. Mijn ideeën zijn lastig te implementeren in een sector die zo conservatief is. Daarnaast is mijn theorie inderdaad niet één op één toepasbaar in elke onderzoeksrichting. Toch denk ik dat iedereen er iets uit kan halen.’

Het principe van The Lean PhD is ook nog niet af, benadrukt Kirchherr. ‘Ik doe een voorstel hoe het anders kan, en hoor graag wat andere wetenschappers hiervan vinden. Het belangrijkste is dat we samen moeten nadenken over hoe we het promotietraject kunnen verbeteren. Met zoveel uitval en mentale problemen onder promovendi kun je namelijk onmogelijk beweren dat het systeem goed is zoals het is.’