OPINIE - Demissionair onderwijsminister Jet Bussemaker bepleitte maandag bij de opening van het academisch jaar een betere balans tussen prestatiedruk en welzijn. Wetenschapsvakbond VAWO voerde die dag actie om aandacht te vragen voor de werkdruk. Marijtje Jongsma, mede-voorzitter van de vakbond, wil van de minister boter bij de vis: méér geld.

Afgelopen maandag lieten we bij de opening van het academisch jaar in Nijmegen de aanwezigen zien dat de werkdruk letterlijk boven onze hoofden uitstijgt. Dozen met leuzen als publicatiedruk, bureaucratie en valorisatie werden tot ver boven de hoofden opgestapeld. Mensen reageerden verrast, positief en herkenden vaak het probleem.

Uit onderzoek blijkt dat er door het wetenschappelijk personeel zo’n 20 procent extra werkzaamheden in de vrije tijd worden verricht. Bij een volle werkweek betekent dat ruim negen weken per jaar onbetaald werk. Als je alle cijfers op een rijtje zet, hebben we vorig jaar aan onze universiteiten 45.923 studenten in de vakanties opgeleid en 11.900 artikelen in onze avonduren geschreven.

‘Iedereen is moe’

‘Ziek worden kan niet, mijn experimenten kunnen niet op pauze’, schreef een promovendus ons. Een andere reactie op de vraag over ervaring met werkdruk kwam van een postdoc: ‘Onlangs vertelde ik op mijn werk dat ik zo moe was. “En?” Was de reactie. Iedereen is moe.’ Kennelijk is het zo gewoon geworden dat je in de wetenschap moe bent dat we zelf niet meer inzien hoe absurd dat is.’

‘Universitaire medewerkers hebben geen tijd om ziek te zijn’

Toch is de enorme werkdruk in de wetenschap bepaald niet nieuw. De VAWO probeert al jaren aan onder meer de CAO-tafel dit probleem aan te pakken. In de jongste CAO is met de Vereniging Nederlandse Universiteiten (VSNU) afgesproken dat er eind 2017 per universiteit een plan van aanpak over werkdruk moet liggen. Natuurlijk moeten we dat goed in de gaten houden en is het zeker belangrijk dat universiteiten er een gezond personeelsbeleid op nahouden. Maar willen we de werkdruk structureel beheersbaar houden, is er domweg meer personeel nodig.

Demissionair minister Jet Bussemaker van OC&W ontving maandag bij de opening van het academisch jaar in Nijmegen van de VAWO een onvrijwillige gift ter waarde van 295 miljoen euro in de vorm van onbetaalde werkzaamheden die in 2016 zijn verricht, mede aangeboden namens de netwerken van promovendi en postdocs. Dit bedrag is gebaseerd op de uitkomsten van een enquête naar werkdruk onder het universitaire personeel dat vorig jaar door de FNV en VAWO werd uitgevoerd.

Structurele verlichting

Na de overhandiging erkende de minister dat de hoge werkdruk aan de universiteiten een probleem is. Op de vraag wat OC&W hieraan gaat doen, antwoordde ze dat de middelen uit het leenstelsel op termijn voor verlichting gaan zorgen. Het nadeel van deze redenering is dat dit extra budget links en rechts weliswaar enkele gaten dicht, maar geen beleidsmatige model biedt voor een realistische financiering van de taakstelling van de universiteiten.

Op dit moment staat de financiering van de universiteiten niet in verhouding tot hun taakstelling: er komen ieder jaar meer studenten, het personeel krijgt steeds meer bijkomende taken, maar de budgetten groeien niet mee. Niet alleen de vakbonden, ook de universiteitsbesturen willen de werkdruk aanpakken. Dat is mooi, maar universiteiten alleen lossen het probleem niet op. Structurele verlichting is alleen mogelijk als de overheid met extra geld over de brug komt. We hebben van de minister geen mooie woorden nodig, maar een realistische financiering.

Marijtje Jongsma is tweede voorzitter van wetenschapsvakbond VAWO en verbonden aan het Behavioural Science Institute van de Radboud Universiteit.