Er kleven te veel negatieve stigma's aan porno, dat vindt sociaal wetenschapper Linda Duits. Radboud Reflects houdt vanavond een gesprek over pornografie. ‘Bij porno weet je meteen wat je geil vindt en wat niet.’  

‘Pornografie is schadelijk, er zijn misstanden, stereotypen, onrealistische lichaamsbeelden en ongepaste avances’, zo valt te lezen in de aankondiging van Radboud Reflects van het gesprek over pornografie dat vanavond plaatsvindt.

Maar is dat ook echt zo? ‘Er wordt veel beweerd over porno en het kijken ervan – en dan vooral in negatieve zin’, steekt Linda Duits meteen van wal. De sociaal wetenschapper van de Universiteit van Utrecht, gespecialiseerd in populaire cultuur en seksualiteit, wil die negatieve stigma’s graag doorbreken.

Porno-negatief

Ik zeg altijd dat we in een ‘porno-negatieve’ samenleving leven, vertelt Duits. ‘Porno zou vrouwonvriendelijk zijn en er zou van alles mis zijn met de werkomstandigheden van pornosterren. Maar dat is niet altijd zo. Ja, er gaan inderdaad helaas nog dingen mis in de porno-industrie, maar er zijn ook veel studio’s bezig met thema’s als ethiek en consent (wederzijdse instemming, red.). Ook hoor je vaak dat vrouwen geobjectiveerd worden, maar ik vraag me dan af: “wat versta je dan precies onder objectivering?” Als je dat ziet als het gebruikelijke “tot object gemaakt worden” klopt het niet, vrouwen komen bijvoorbeeld veel vaker in beeld met hun hoofd dan mannen.’

Het lastige is dat de wetenschap weinig uitkomst biedt. ‘Er is relatief weinig onderzoek gedaan naar porno’, vertelt Duits. ‘Er rust toch een taboe op. Wie in de porno-industrie werkt, krijgt al snel een bepaalde naam, dat geldt ook voor wetenschappers die er onderzoek naar doen.’

Champions League

Een veelgehoord argument tegen porno is dat het kijken ervan een vertekend beeld kan opleveren van wat seks precies is. Porno zou niet echt zijn, het is altijd een tandje harder en heftiger dan hoe het er in de slaapkamer aan toe gaat. Duits begint te lachen bij de vraag. ‘Ik vind dat altijd zo gek om te horen. Star Wars is niet echt, porno wel. Het zijn echte mensen die echt seks met elkaar hebben. Alleen je moet het zo zien: het zijn professionals. Vergelijk het met voetbal: als je naar een wedstrijd in de Champions League zit te kijken zeg je toch ook niet dat dat niet echt is?’

Volgens die analogie is het vanzelfsprekend dat jan-met-de-pet op het trapveldje bij lange na niet in de buurt komt van het niveau van wereldvoetballers als Cristiano Ronaldo of Lionel Messi. Zo gaat ook seks in de slaapkamer er anders aan toe dan in een pornofilm. Daar zijn mensen zich heus wel bewust van, aldus Duits.

‘Star Wars is niet echt. Porno wel.’

‘Het belangrijkste vind ik dat we wat we zien in de juiste context plaatsen: namelijk die van een professionele setting. Het is een mediaproductie. Naast de pornosterren zijn er ook een camerateam, een regisseur en de nodige visagisten aan het werk op de set. Dat geldt overigens niet alleen voor porno. Ook in romantische films komt bijvoorbeeld een vertekend beeld van seks naar voren: te elegant en sierlijk. Het is echt niet zo dat de deken charmant om je heen gedrapeerd blijft na de seks.’

Anale seks en BDSM

Volgens Duits hebben we als maatschappij een bepaald beeld van wat ‘goede seks’ in moet houden: vaginale penetratie, die plaatsvindt in de slaapkamer tussen twee mensen die een relatie met elkaar hebben. ‘Onbetaald natuurlijk én zonder speeltjes. Vooruit: voor homo’s en lesbiennes maken we een uitzondering.’

Dat beeld is volgens de onderzoekster hardnekkig, alles wat ervan afwijkt wordt al snel als ‘raar’ of ‘fout’ bestempeld. ‘Porno past daar ook niet voor iedereen in. Maar waarom zou iemand geen porno mogen kijken? Of niet mogen genieten van anale seks, BDSM of seks met meerderen tegelijk? Waarom zou dat afkeurenswaardig zijn?’

‘Het is eigenlijk ook heel gek dat we binnen dat dominante beeld zo gefocust zijn op vaginale penetratie, want seks is veel meer dan dat. Veel vrouwen komen bijvoorbeeld helemaal niet klaar van alleen penetratie: er is een enorme orgasmekloof tussen heteromannen en –vrouwen. Meer aandacht voor andere vormen van seks, denk aan handwerk of het gebruik van speeltjes, kan helpen die kloof te dichten.’

Online catalogus

En daar kan porno juist bij helpen, meent de onderzoekster. ‘Zie het als een uitgebreide online catalogus voor verschillende soorten seks. Je ziet meteen wat je geil vindt en wat niet. Of waarvan je denkt ‘oh, dat lijkt me wel spannend, maar misschien nog iets te veel voor nu’. Je kan dat helemaal zelf ontdekken, in alle rust en privacy.’

‘Het belangrijkste aan seks is goed en open communiceren over wat je fijn vindt en waar je grenzen liggen’

‘Daarnaast is er dus in de porno-industrie steeds meer aandacht voor ethiek en consent’, gaat ze verder. ‘Dus er wordt op camera duidelijk van tevoren afgesproken wat de spelregels zijn en wat allemaal wel en niet gaat gebeuren. Dat is eigenlijk het belangrijkste aan seks in het algemeen: goed en open communiceren over wat je fijn vindt en waar je grenzen liggen. Dat is niet altijd even makkelijk, mede door dat hardnekkige idee over goede seks. Maar juist daarom moet er wel over gepraat worden.’

Maar wat nou als dat toch verkeerd gaat? ‘Een ongelukje in the heat of the moment kan altijd gebeuren. Maar van opzettelijke grensoverschrijdingen moeten we af. De laatste tijd is er ook veel te doen over het versturen van dickpics. Vooropgesteld: sexting (het sturen van seksueel getinte foto’s of berichtjes, red.) kan heel leuk zijn. Maar het ongevraagd sturen van een foto van je penis is natuurlijk ontzettend vervelend voor de ontvanger. Vooraf vragen om toestemming bij seks moet standaard zijn, dus ook bij het sturen van dickpics.’