In de toekomstplannen van de Radboud Universiteit delft cultuur het onderspit, schreef student Mika Kraft afgelopen voorjaar. Klopt niet, zeggen de verantwoordelijken voor cultuur op de universiteit. Maar of dat wil zeggen dat er cultuurcentrum komt?

Hoe ziet de campus van de toekomst eruit? In grote lijnen gaf de Radboud Universiteit daar in april van dit jaar antwoord op. Een kleine greep uit de plannen: het Collegezalencomplex en het Linnaeusgebouw gaan tegen de vlakte, terwijl er een nieuw gebouw voor de geesteswetenschappen moet komen op de plek van het Spinozagebouw. Het Erasmusgebouw zal worden verbouwd, onder andere voor studentenhuisvesting.

Volgens Mika Kraft, student culturele antropologie en ontwikkelingssociologie, komt cultuur er bekaaid vanaf in de toekomstplannen. Waarom zijn er geen plannen voor een cultuurcentrum, vroeg hij zich af in een opiniestuk op voxweb.nl, terwijl sport ‘indrukwekkende voorzieningen’ heeft. Krafts conclusie: ‘Sport heeft de focus, cultuur is bijzaak.’

Niet het ondergeschoven kindje

Nu, bij de start van het nieuwe collegejaar, reageren de verantwoordelijken voor cultuur op de campus op Krafts stelling. Want hij zit ernaast, stellen zij.

Wie die verantwoordelijken zijn? Ten eerste cultuurwetenschapper Martijn Stevens, die twee jaar geleden de overstap maakte van de letterenfaculteit naar de divisie Academic Affairs, om aan de slag te gaan als cultuurcoördinator.

Daarnaast ontwikkelmanager Ferry Soetekouw, die zich als afgevaardigde van de divisie Campus & Facilities bezighoudt met de ‘stenen’, oftewel de realisatie van voorzieningen zoals oefenruimtes.

Ten derde schuift Joris Hermans aan, hoofd sport, die zich in die hoedanigheid ook bezighoudt met cultuur. Het sportcentrum, waar Hermans nu anderhalf jaar leiding aan geeft, biedt niet alleen onderdak aan spinninglessen en voetbal maar ook aan culturele activiteiten, zoals fotografie, zang en theater.

Waarom is volgens jullie cultuur níet het ondergeschoven kindje, zoals Kraft schrijft?

Hermans: ‘In de visie op cultuur en sport uit 2019, die wij handen en voeten geven, staat duidelijk dat sport en cultuur allebei bijdragen aan de kernactiviteiten van de universiteit: onderwijs, onderzoek en kennisoverdracht. Beide thema’s worden niet anders benaderd.’

Soetekouw: ‘Als Kraft het campusplan leest, ziet hij dat er voor de uitbreiding van culturele voorzieningen geld is gereserveerd en voor sport niet. Dat gaat om miljoenen.’

‘We zijn geen sportorganisatie of culturele instelling, maar een universiteit’

Stevens: ‘Kraft heeft het over cultuur als vrijetijdsbesteding. Ik zou cultuur liever uit de hobbysfeer willen halen. Mijn pleidooi is om cultuur in te zetten voor persoonlijke ontwikkeling en het bevorderen van creativiteit in onderwijs en onderzoek. Dat kan door creatieve werkvormen in het reguliere onderwijs te integreren. Dan is mijn vervolgvraag: heb je daar een cultuurcentrum voor nodig of moet je met de faculteiten in gesprek?’

Hermans: ‘Naar mijn idee wil de universiteit sport en cultuur minder zien als zelfstandige functies. We zijn geen sportorganisatie of culturele instelling, maar een universiteit. Met een cultuurcentrum wek je de indruk dat alles wat met cultuur te maken heeft dáár plaatsvindt. Dat is nu net wat we niet willen – we willen het meer integreren in alles wat we doen.’

Stevens: ‘Overigens gebeurt dat op het vlak van cultuur ook al wel, in samenwerkingen met LUX, InScience en de Wintertuin bijvoorbeeld.’

Heeft het niet ook voordelen om culturele voorzieningen onder te brengen onder één dak?

Stevens: ‘Met een cultuurcentrum trek je alleen de mensen die intrinsiek gemotiveerd zijn om aan cultuur te doen. Terwijl heel veel mensen een latente behoefte hebben, maar de drempel van een centrum te hoog vinden. Die komen dan niet. Daarom moet je volgens mij de faculteiten in. Bepaalde voorzieningen bundelen kan uitnodigend werken, maar je moet het daar zeker niet toe beperken.’

Hermans: ‘Voor sport geldt precies hetzelfde. Sport is slechts een van de verschijningsvormen van beweging. Het gaat mij erom dat studenten en medewerkers ook buiten het sportcentrum vitaliteitsgedrag vertonen, bijvoorbeeld door kantoren anders in te richten. Als je mij nu de vraag zou stellen of ik opnieuw een sportcentrum zou opbouwen óf sport meer zou willen integreren in de campus, zou ik voor het laatste kiezen. Of daar in ieder geval nog eens heel goed over nadenken.’

Tegelijkertijd is er simpelweg een capaciteitsprobleem. Zaalsporters smeken al jaren om een extra zaal en culturele verenigingen kunnen alleen tijdelijk in het Spinozagebouw terecht. Moeten er niet gewoon oefenruimtes bij?

Soetekouw: ‘Dat is een zoektocht met de werkgroep cultuur en sport. Samen kijken we welke voorzieningen nodig zijn. Het staat niet vast dat er ruimtes bij moeten. We proberen ruimtes zoveel mogelijk multifunctioneel in te zetten en willen geen voorzieningen bouwen die de meeste tijd leeg staan. We kijken daarom ook naar de faciliteiten die onze buren te bieden hebben, zoals de hogeschool en het ROC. Op dit moment onderzoeken we of de kapel in het Berchmanianum (die overdag gebruikt wordt voor onder andere diploma-uitreikingen, red.) ’s avonds gebruikt kan worden als oefenruimte voor de studentenbigband en -orkesten.’

‘De huidige voorzieningen voor cultuur zijn onder de maat. Daarin heeft Mika een punt’

Hermans: ‘Vroeger spitste de discussie zich steeds toe tot die derde sporthal die er zou moeten komen. Bouwen leek het devies. Maar zijn er geen andere oplossingen, die duurzamer zijn?’

Stevens: ‘De huidige voorzieningen voor cultuur zijn onder de maat. Daarin heeft Mika wel een punt. Dat moet beter en dat nemen we mee, bijvoorbeeld bij het nadenken over de nieuwbouw voor de faculteiten letteren en FFTR.’

Als de visie op cultuur en sport zoals die er nu ligt wordt uitgevoerd, wat betekent dat dan voor de klassieke collegezaal?

Hermans, lachend: ‘Vanuit mijn vitaliteitsblik zeg ik: alle stoelen eruit. In Scandinavische landen zie je dat in sommige programma’s ook echt gebeuren. En ook onze kantoren worden tegenwoordig anders ingericht. Dat kan met onderwijs ook.’

Stevens: ‘We zullen vaker met creatieve werkvormen gaan werken in het onderwijs, bijvoorbeeld door studenten een foto-opdracht of podcast te laten maken. Dan heb je daar faciliteiten voor nodig. Misschien kun je dan beter in een theaterzaal onderwijs geven in plaats van een collegezaal. Die discussie gaat dus niet alleen over cultuur of sport maar over onderwijs in de volle breedte.’

Soetekouw: ‘Ik heb weinig verstand van onderwijs, maar je hoeft echt niet de hele tent te verbouwen om meer mogelijkheden te creëren. Wil een docent diens studenten laten boetseren, dan moeten we ervoor zorgen dat er geen tapijt in die zaal ligt, want dan krijgen we ruzie met de schoonmakers. Met kleine ingrepen kun je een ruimte flexibeler en multifunctioneler inrichten.’

Stevens: ‘Dat is ook zo. Je hoeft je niet blind te staren op nieuwe technologie. Soms is het voldoende om als docent bij wijze van spreken een doos stiften op tafel te leggen. Maar dat neemt niet weg dat er op dit moment weinig ruimtes zijn op de campus die uitnodigen tot vernieuwende onderwijsvormen. Hoe zo’n ruimte er wel uitziet, gaan we met studenten en docenten uitzoeken.’