Romeins Nijmegen zichtbaarder maken. Dat is de opdracht van Stephan Mols als nieuwe hoogleraar Geschiedenis van Nijmegen. 'Boven de grond visualiseren wat onder de grond zit, is heel belangrijk.’

Stephan Mols is de nieuwe hoogleraar geschiedenis van Nijmegen. In die functie, die door de gemeente wordt gefinancierd, moet hij het Romeinse verleden van Nijmegen onder de aandacht brengen. Hij gaat zich vooral richten op de Romeinse Limes, de grens van het Romeinse Rijk waarin Nijmegen een belangrijke rol had (zie kaderstuk, red.), en die sinds deze zomer Unesco Werelderfgoed is.

De Romeinse Limes vertoeft daarmee in goed gezelschap: onder andere de Mont-Saint-Michel in Frankrijk, het Great Barrier Reef in Australië en het Paaseiland staan op de lijst. Een hele eer, maar toch is het Romeinse verleden van Nijmegen niet makkelijk terug te vinden.

Mols staat te popelen om daar verandering in te brengen, zegt hij in zijn kamer op de vijfde verdieping van het Erasmusgebouw. ‘Ik wil in eerste instantie in gesprek met verschillende instanties en personen die zich met de geschiedenis van Romeins Nijmegen bezighouden. Daarna kunnen we bepalen wat de verdere stappen zijn.’

De Romeinse Limes in Nijmegen en omgeving is Werelderfgoed, maar zichtbaar is het niet in de stad. Over dat onderwerp stond onlangs nog een kritisch stuk in de Volkskrant.

‘Dat artikel was pittig, maar de kritiek sneed wel hout. Als je op dit moment door Nijmegen loopt, kan je moeilijk een voorstelling maken van wat nou dat Werelderfgoed is. Daar wil ik me voor inzetten, door in gesprek te gaan met de archeologische dienst van de gemeente, Museum het Valkhof, de Bastei en met de inwoners van woonwijken met een Romeins verleden.’

Waar bevond de Limes zich in Nijmegen?

‘De militaire legerkampen, die de Limes vormen, bevonden zich op de stuwwal. In de tijd van Keizer Augustus, rond het jaar nul, was een groot legerkamp op de Hunnerberg. Op dezelfde plek was in de Flavische Tijd, rond 70 à 80 na Christus, een kleiner kamp, net als op het Kops Plateau. En in de late derde en de vroege vierde eeuw was een legerkamp op het Kelfkensbos en het Valkhof. Dat is uitgegroeid tot het latere, middeleeuwse Nijmegen.’

‘Een paar resten van het Romeinse verleden zijn gevisualiseerd in Nijmegen-Oost, zoals een amfitheater in het straatpatroon in de Schildersbuurt. In Nijmegen-West zijn op sommige plaatsen in het plaveisel verwijzingen naar de Romeinse stad die zich daar bevond, zoals twee tempels op het Maasplein. Maar dat is vooralsnog te weinig. We zijn de oudste stad van Nederland, dat moet je ook uitdragen.’

Hoe wilt u dat doen?

‘Door te stimuleren dat meer mensen publiceren over alle Romeinse resten die zijn opgegraven in Nijmegen – dat is in het verleden niet altijd gebeurd. Op de Nieuwe Dukenburgseweg komt een groot depot en het oude Museum Kam zal worden ingericht als een archeologisch studiecentrum. Daar kunnen wetenschappers terecht die willen publiceren over opgravingen in Nijmegen. Verder hebben we ook nog eigen onderzoek dat zich richt op Nijmegen en haar directe en grotere omgeving.’

Denktank

Mols komt oorspronkelijk uit Tilburg maar woont al lang in Nijmegen. Tijdens zijn studie archeologie werkte hij in de jaren tachtig mee aan opgravingen aan de Voorstadslaan in Nijmegen-West. ‘Op een bepaald moment stuitten we op een groot Romeins graf’, vertelt hij. ‘Dat is later een van de pronkstukken van Museum Het Valkhof geworden.’

Het Romeinse verleden van Nijmegen-West ligt Mols na aan het hart. ‘Ik zou de geschiedenis graag inzetten om meer binding te creëren in die wijk’, zegt hij. ‘Hoe? Dat gaan we de volgende maanden uitwerken in een denktank. Ik kan wel al zeggen dat er verspreid over de stad infoborden komen met verwijzingen naar het Unesco Werelderfgoed – de huidige borden zijn niet altijd goed te vinden. Boven de grond visualiseren wat onder de grond zit, is heel belangrijk.’

‘Ik wil de geschiedenis inzetten om meer binding te creëren in Nijmegen-West’

Waarom worden er geen Romeinse amfitheaters en tempels gebouwd in Nijmegen, zoals het Archeologische Park in Xanten? In Nijmegen zelf was een paar jaar geleden sprake van de herbouw van een donjon, maar die ging uiteindelijk niet door.

‘Ik ben geen voorstander van herbouwen. De geschiedenis visualiseren kan op veel manieren. Neem het huidige stratenplan van Nijmegen. Daarin vind je nog heel wat Romeinse wegen terug. Zo liep een Romeinse weg van Cuijk naar Nijmegen over de campus, achter het Elinor Ostromgebouw langs de Driehuizerweg en het Toernooiveld, in een rechte lijn naar het Valkhof. Een drone zou het volledige tracé van zo’n weg in beeld kunnen brengen. Of je kan een app ontwikkelen waarmee je ziet hoe zo’n weg er in het verleden uitzag.’