Twee mannen zoenen elkaar op het terras. Het stoort je. Wat doe je? Promovenda Ricky van Oers stoort zich vooral aan de vraag. Ze onderzocht inburgeringstoetsen en constateerde dat die niet bijdragen aan integratie. ‘Ze beledigen, frustreren en discrimineren.’ Volgens juriste Van Oers test genoemde vraag of de kandidaat de lovebirds met rust laat, en dus voldoende liberaal is. Want wij Nederlanders zijn liberaal. ‘Paradoxaal genoeg is de vraag juist in strijd met het liberale grondbeginsel dat iedereen binnen de wet mag doen wat hij wil. Ook Nederlanders reageren verschillend op de voorgestelde situatie.’ Minister Asscher is voornemens het zwaartepunt in de test meer op waarden te leggen. Meer vragen als bovenstaande dus. Van Oers fronst er haar wenkbrauwen bij. De toets test verder de kennis van de Nederlandse taal en regelgeving. Deelnemers kunnen een voorbereidende cursus volgen, maar moeten die sinds begin 2013 zelf betalen. Ook het examen zelf kost geld, 250 euro. In 2002 was het aantal naturalisaties 29.000. Na de invoering van de toets is dat aantal gehalveerd. Op papier is de toets bedoeld om integratie te bevorderen. Van Oers: ‘Het is nooit uitgesproken dat de toets ook het aantal naturalisaties moest terugdringen. Maar het is veelzeggend dat de overheid geen actie heeft ondernomen op de daling.’ Volgens Van Oers is er nauwelijks onderzoek dat aantoont dat migranten zonder de prikkel van de toets niet willen integreren. ‘Voor 1998, toen inburgeren verplicht werd, waren de taalcursussen ook vol.’ ‘Het examen filtert niet de onwilligen uit, maar kwetsbare groepen.’ Dat zijn bijvoorbeeld getraumatiseerde vluchtelingen, vrouwen in achterstandsposities, analfabeten, laag opgeleiden en ouderen. Op grond van vaardigheden die zij niet beheersen, worden hen burgerrechten onthouden. ‘Discriminerend’, vindt Van Oers. Zij hebben meer kans op uitzetting, mogen niet stemmen en krijgen moeilijker een hypotheek of lening. Goed geïntegreerde immigranten vinden de test juist zo makkelijk, dat zij deze als beledigend ervaren. De test wordt maar op één niveau afgenomen. Dat levert ook frustraties op bij de cursussen. ‘Deelnemers die enthousiast starten en hun kennis van Nederland en het Nederlands willen verdiepen, komen van een koude kermis thuis.’ Alle niveaus zitten door elkaar en het onderwijs wordt aangepast aan de zwakste deelnemers. Wat moet er gebeuren met de inburgeringstoets? ‘Schrappen,’ meent Van Oers. De test bevordert niet de integratie, maar sluit kwetsbare groepen uit. Er bestaan betere manieren om te onderzoeken of iemand geïntegreerd is, zoals de verblijfstermijn en de afwezigheid van een strafblad.’ / Lydia van Aert Ricky van Oers promoveert op 1 maart op de Radboud Universiteit met haar proefschrift Deserving Citizenship (12.30 uur in de Aula, Comeniuslaan 2).