In de aanloop naar het InScience filmfestival (vanaf 4 november) laat Vox verschillende wetenschappers aan het woord over films uit hun vakgebied. Vandaag: hoogleraar Psychiatrie Jan Buitelaar. ‘De hysterie is vaak overdreven.’

Hij ziet wekelijks samen met zijn vrouw een film. Prijzenswaardige films liggen voor hoogleraar Psychiatrie Jan Buitelaar voor het oprapen. ‘De bijdrage van One Flew Over the Cuckoo’s Nest aan het debat over de antipsychiatrie is niet te overschatten.’ De fictie van Hollywood noemt Buitelaar een reclame voor het vak. ‘Een breed publiek weet dankzij films dat psychiatrische ziektes ‘echte’ ziektes zijn en gepaard gaan met veel lijdensdruk en narigheid voor de patiënt en zijn omgeving.’

Een kanttekening plaatst de hoogleraar bij de diepgang. Bij Rain Man bijvoorbeeld zou het publiek eigenlijk moeten weten dat er maar heel weinig autisten zijn die zo slim zijn als de hoofdpersoon in de film. Eigenlijk zijn reguliere speelfilms volgens hem, zelfs bij lengtes van drie uur, te beperkt om de kern van het werk van de psychiatrie voor het voetlicht te brengen.

Hysterie
Het beste dat Buitelaar als verbeelding van zijn vak noemt, is de voor tv gemaakte serie Intreatment. Uren en uren passeren met gesprekken uit de behandelkamer. ‘Dit maakt écht duidelijk wat er gebeurt in een therapie. Met ruimte voor de betrokkenheid van de therapeut en voor de bijzondere relatie met de patiënt. Heel erg goed! In speelfilms zie je dat nooit.’

Slechte speelfilms zijn er ook genoeg, weet Buitelaar. Vooral de films die niet de ambitie hebben een specifiek ziektebeeld te verbeelden, maar de alledaagse hysterie inzetten om een verhaal kleur te geven. ‘De hysterie die je in veel films voorbij ziet komen, is zwaar overdreven en veel te karikaturaal.’ / Paul van den Broek

Deze tekst verschijnt ook in de special van Vox over het InScience filmfestival (4-8 november in LUX). Deze uitgave zal vanaf donderdag online verschijnen en in beperkte oplage op de campus verspreid worden.