Een Turkse student betaalde bijna duizend euro voor een kamer die niet bestond. De kamer die een student uit Slowakije regelde, bleek bij aankomst in Nijmegen ondergronds te liggen. Internationale studenten vallen gemakkelijk ten prooi aan fraudeurs en onbetrouwbare huisbazen.

Toen Gizem Uysal per juni een stage vond in Nijmegen, had ze met spoed een kamer nodig. ‘Ik moest een visum aanvragen’, vertelt de student uit Turkije. ‘Daarvoor moest ik een huurovereenkomst laten zien en via de universiteit ging het niet snel genoeg. Een maand voor mijn aankomst in Nederland moesten alle documenten in orde zijn.’ Via Facebook ontmoette ze een ander Turks meisje dat een kamer zocht. ‘Zij had iets gevonden, maar vertrouwde het niet omdat ze vooraf moest betalen. Ik vond dat juist normaal, zo ging het ook toen ik in Tsjechië studeerde.’

Uysal nam contact op met degene die de kamer aanbood, ene David J. Evans. Die wilde alles regelen via een advocaat. ‘Achteraf denk ik dat de advocaat niet bestond en dat het om dezelfde persoon ging. Ik heb bijna duizend euro betaald en het contract naar de ambassade gestuurd,’ vertelt Uysal. ‘Daar werd het huurcontract geaccepteerd als geldig document. Dat is opvallend, want de naam klopt niet. En ik vraag me af of het adres in Nijmegen wel bestaat. Ik had ook gewoon iets kunnen verzinnen.’

Toen Uysal de advocaat vroeg wanneer ze de sleutel kon ophalen, kreeg ze geen gehoor meer, terwijl ze al binnen een paar dagen naar Nijmegen zou vertrekken. Via Facebook ontdekte ze dat een Frans meisje en een jongen uit het Verenigd Koninkrijk door dezelfde persoon waren opgelicht. ‘Toch zegt de politie dat ze niets kunnen doen. De fraudeur heeft nu een kopie van mijn paspoort, dat vind ik erg onprettig. Ik heb de Turkse autoriteiten hier een bericht over gestuurd,’ zegt ze. ‘Gelukkig heb ik uiteindelijk een fijne kamer gevonden, met erg aardige huisgenoten. Uiteindelijk is er dus iets goed uitgekomen. Ik had er alleen liever niet zo’n hoge prijs voor betaald.’

Koffer

Internationale studenten die hierheen komen zijn kwetsbaar, bevestigt Elco van Noort van het International Office. ‘Ze komen in een volledig nieuwe omgeving terecht en zijn zich niet altijd bewust van hun rechten en plichten op woongebied.’ Internationale studenten kunnen bovendien niet op hun gemak een kamer zoeken als hun studie al is begonnen, zoals Nederlandse studenten. ‘Wanneer zij met een koffer op station Nijmegen aankomen en nog geen kamer hebben, ontstaat een acuut probleem. Ze moeten immers ergens wonen.’

‘De foto’s van de kamer zagen er nep uit’

Om hierop te anticiperen, doet de universiteit haar best alle internationale studenten te huisvesten. Er zijn echter te weinig kamers om iedereen voor de duur van een hele bachelorstudie onder te brengen. Van Noort: ‘Wel lukt het ons om iedereen die vanuit het buitenland komt en hier minstens zes maanden studeert, voor maximaal een jaar een kamer te bieden, ondanks de tekorten waar we tegenaan lopen. Daar ben ik trots op.’

Van Noort zegt dat hij vaker heeft gehoord dat studenten slachtoffer werden van kamerfraude. ‘Ik wil dat soort verhalen graag horen. Eventueel kan ik dan contact zoeken met beheerder van de site waarop de kamer wordt aangeboden.’ Gaat het om een aanbod via Facebook, dan wordt dat moeilijker: ‘Voor Facebook kun je studenten alleen waarschuwen.’

Adres verzinnen

Voor Rahul Sati uit Turkije liep zo’n kamerjacht via Facebook op het nippertje goed af. In juni van dit jaar vond hij een advertentie voor een kamer in Nijmegen, in een Facebookgroep voor internationale studenten die een kamer zoeken. Hij reageerde direct. ‘Ik probeerde zo leuk mogelijk te klinken natuurlijk, om meer kans te maken op de kamer.’ Binnen tien minuten kreeg Sati antwoord. ‘De vrouw stuurde een enorm lange tekst over haarzelf. Ik vroeg me af hoe iemand zo’n epistel binnen tien minuten kon schrijven.’

‘I am only child of my parents, my father who is the rightful owner of the property died a few months ago, due to some health issues’, schreef de dame die zich voorstelde als ‘Simone, a 24 years old, single female professional born in Germany’. Sati vertrouwde het niet meer toen hij foto’s van de kamer kreeg. ‘Die zagen er heel erg nep uit.’ Hij stopte met reageren en merkte een paar dagen later dat het account van ‘Simone’ niet meer bestond.

De ervaringen van Sati en Uysal staan niet op zichzelf. In heel Nederland doen verhalen de ronde over internationale studenten die doelwit worden van oplichters. Een rapport van de landelijke studentenvakbond LSVb stelt dat internationale studenten weinig weten over het Nederlandse huurrecht en door hun kwetsbare positie vaak het slachtoffer worden van illegale praktijken.
De Universiteitskrant, het universiteitsmedium in Groningen, deed in 2017 onderzoek naar deze oplichting. De journalisten vonden criminelen als ‘Simone’ en ‘David J. Evans’ die in heel Europa actief zijn. Ze lichten studenten op voor duizenden euro’s en verdwijnen vervolgens in het niets.

Niet perfect

Een van de manieren waarop de Radboud Universiteit probeert internationale studenten te behoeden voor kamerfraude, is door vouchers aan te bieden waarmee de nieuwkomers via de universiteitswebsite een kamer kunnen kiezen. ‘Alle studenten die hier minstens zes maanden blijven, kunnen zo een gemeubileerde kamer bij ons huren voor maximaal een jaar,’ zegt Van Noort. ‘Daar zijn we blij mee, maar natuurlijk is het systeem niet perfect. Na een jaar moeten studenten die langer blijven toch zelf gaan zoeken, omdat we gewoon een tekort aan kamers hebben. Verhuizen na het eerste jaar is wel goed voor de integratie; het voorkomt dat er internationale ‘enclaves’ ontstaan.’

De internationals moeten wel hun gehele contractduur in de kamer blijven die ze via de universiteit huren. ‘Als ze tussentijds verhuizen, zitten we met gemeubileerde kamers die we pas bij de start van een nieuw semester weer kunnen verhuren,’ aldus Van Noort. De universiteit heeft afspraken over dit soort kamers met de SSH&, maar ook met andere bedrijven.

Na de SSH& is het bedrijf Elroto B.V., van de Nijmeegse vastgoedfamilie Hendriks, het grootste bedrijf waar de universiteit voor huisvesting mee samenwerkt. Maar uit reacties van studenten blijkt dat deze ‘veilige’ weg ook niet zonder hobbels is. Toen Jan (‘liever geen achternaam’) uit Slowakije eind 2018 met zijn vriendin naar Nijmegen kwam, wilden ze samenwonen. Via het Radboud International Office kwam hij in contact met Elroto B.V. ‘We kregen een kamer aangeboden aan de St. Canisiussingel,’ vertelt Jan. ‘Eerst had ik het idee dat dit geen serieus bedrijf was. De overeenkomst zag er raar uit, het Engels was slecht en de namen klopten niet.’

Zilvervisjes

Volgens Jan kreeg hij, toen hij erom vroeg, geen foto’s van de kamer die hij zou huren. Bij aankomst kwamen de Slowaken erachter dat hun kamer in de kelder was. ‘Het was erg vies, alsof er maandenlang niemand was geweest. Overal zaten insecten en ik vond een worm in een stoel.’ Jan en zijn vriendin maakten schoon en verjoegen een familie zilvervisjes uit hun kamer. Na een maand ging een van keukenkastjes kapot. ‘Het duurde vier of vijf maanden voordat dat werd gerepareerd. We hebben er uiteindelijk wat tape overheen geplakt. Er was heel veel wat niet werkte, de stofzuigers waren bijvoorbeeld onbruikbaar.’

‘De douches waren goor en de wc’s stonken’

Dit alles was nog niet zo’n ramp voor Jan, die alweer een tijd weg is uit Nijmegen. ‘Maar vier weken geleden viel mijn oog op een post in een Facebookgroep.’ Iemand uit Jans semester vroeg of anderen hun borg al terug hadden gekregen van Elroto B.V. ‘Ik checkte mijn account en zag dat ik het geld zeven maanden geleden al terug had moeten krijgen.’ Hij besloot bij de universiteit aan de bel te trekken over het kamerverhuurbedrijf.

Zes maanden

‘Het wonen aan de St. Canisiussingel beviel me al niet zo goed. In de regels stond dat de gemeenschappelijke ruimtes schoongemaakt zouden worden, maar dat gebeurde nauwelijks,’ vertelt Johanna (achternaam bij de redactie bekend), die in hetzelfde pand woonde. ‘De douches waren goor en de wc’s stonken. Ook was er veel kapot.’ In juni nam ze contact op met Elroto, over de 442 euro borg die ze in april terug had moeten krijgen. Ze kreeg als antwoord dat iemand ziek was en het geld daarom nog niet was gestort. Johanna wachtte een paar weken en mailde daarna nog een paar keer. Uiteindelijk ontving ze in augustus haar borg terug.

De Italiaanse Giacomo (achternaam bij de redactie bekend) komt uit Rome, waar hij huisbazen kende die hun woningen erg lieten verslonzen. ‘Ik dacht dat de mensen in Nederland wat beschaafder waren. Helaas eindigde ik alsnog in de rotzooi,’ vertelt hij. Ook hij klaagt over de staat van de woning én kreeg zijn borg niet terug. ‘Ik ben langsgegaan bij het kantoor van Elroto om er persoonlijk om te vragen. Uiteindelijk heb ik het bedrag teruggekregen. Iemand die ik ken, heeft zes maanden moeten zeuren!’

Slowaak Jan is bang dat studenten het geld alleen terugkrijgen als ze erom vragen. ‘Volgens mij is het intentioneel. Elroto rekent erop dat studenten die Nederland hebben verlaten het vergeten, of vanuit het buitenland geen juridische stappen kunnen ondernemen.’

Goede afspraken

Het probleem met de borg en Elroto B.V. is sinds kort op de Radboud Universiteit bekend. Elco van Noort: ‘Mijn ervaring is dat het prima mogelijk is goede afspraken te maken met het bedrijf. Ik zal met deze klachten naar Elroto stappen en ik geloof erin dat de problemen dan worden opgelost.’ Hij begrijpt wel dat er klachten zijn. ‘Als je je onheus bejegend voelt in je eigen huis, komt dat heel dichtbij. Studenten hebben soms andere verwachtingen, zeker in een land met de naam dat alles er heel goed geregeld is. Dat betekent niet dat we ze niet serieus nemen. Een organisatie als Elroto B.V. heeft echter een ander belang dan bijvoorbeeld de SSH&; het is een commercieel bedrijf. De borgkwestie is deels een zaak tussen huurder en verhuurder, we stellen ons terughoudend op, maar we gaan dit zeker met Elroto bespreken.’