Persoonlijk ben ik er dol op: de ellips. De grammaticaal onvolledige zin. Die betekenismatig brokkelige woordensequentie waarin bepaalde verplichte elementen opzettelijk ontbreken. De ultrakorte reeks waar doorgaans weinig komma’s, puntkomma’s en dubbele punten in staan. Zo eentje die door het de hand lichten met de taalkundige richtlijnen een speciaal effect sorteert. Althans, dat mag je hopen.

Mijn rechtgeaarde en diepdenkende wijsgerige collega’s hebben doorgaans een hekel aan dat soort journalistentrucjes. Want dat zijn het natuurlijk: welbeschouwd ongeoorloofde stijlmiddelen die ervoor zorgen dat zinsdelen en geïsoleerde uitspraken een bepaalde nadruk krijgen, omdat een punt soms eenvoudigweg meer effect sorteert dan een komma. Het lijkt haast alsof je daardoor een bepaalde uitspraak stiekempjes extra gewicht geeft. En dat mag natuurlijk niet in de hooggeëerde wetenschapperswereld van nuance, waarheid en weerstand tegen de waan van de dag. Het allerergste dat je trouwens volgens deze belezen, ja soms zelfs wat belegen, criticasters kunt doen, is een zin met ‘en’ beginnen.

Je kunt de zaak van het zondigen tegen de grammatica nog verder op de spits drijven door ook de alinea als samenhangende betekeniseenheid, die bestaat uit één topische zin – ook wel kernzin genaamd – die ingeleid, met voorbeelden gelardeerd en vervolgens weer wordt uitgeluid, te laten varen. Ook zo kun je weer die vermaledijde extra aandacht genereren.

Wijlen Jan Blokker was een ware meester van de elliptische zin en de dito alinea. Neem bijvoorbeeld deze:

‘Amusement is geen doel op zich, maar wel toegestaan als vorm.’

Nogmaals: ogenschijnlijk klare taal, als je het vergelijkt met een andere zin uit het overwinnaarsconvenant van Van Aartsen, Dittrich en Verhagen. Daar staat aan het eind:

‘Het innovatieplatform heeft bijvoorbeeld plannen op het terrein van dynamisering van focus en massa in het wetenschappelijk onderzoek, de beroepskolom, grootschalige onderzoeksinfrastructuur en sleutelgebieden.’

Met daaraan verbonden de conclusie dat Nederland hiermee oprukt ‘naar de Europese voorhoede op het gebied van innovatie’, terwijl het alleen nog maar om plannen blijkt te gaan.

En dan te bedenken dat mensen die voor duur geld zakken gras verkochten waarmee zogenaamd kanker kon worden genezen, wel eens wegens oplichterij zijn veroordeeld. (Jan Blokker, de Volkskrant, 30 maart, 2005).

Studenten hebben het overigens doorgaans ook niet zo op de ellips. Dat is ze te frivool, te speels. Want wetenschap, die moet graag doordenderen op de melodie van de ellenlange, overgenuanceerde zin met legio leestekens.

Maar morgenochtend zullen ze er toch aan moeten, mijn biomedische wetenschappers in wording. Dan zal Letterenhoogleraar persuasieve communicatie Hans Hoeken ze uitleggen dat de ellips zelfs een grote pre heeft als het gaat om gezond gedrag. Als de goegemeente namelijk een voorlichtingsfilmpje, poster of reclamespotje ziet waar iets aan ontbreekt, waar een soort logisch gat in zit, zet dat de ontvanger van het bericht aan het denken. En wat blijkt? Alleen wie aan het denken wordt gezet over zijn eigen bedenkelijke gedrag is bereid dat gedrag ook daadwerkelijk bij te stellen.

Lang leve de gezondheidsellips.