De hele maand november staken WOinActie-sympathisanten om aandacht te vragen voor de werkdruk. Op papier welteverstaan. Wetenschappers gaan niet méér uren draaien dan ze volgens hun contract verplicht zijn, schijven ze in een speciale out-of-office-reply.

Wie de afgelopen dagen een mailtje stuurde naar onderzoekers of docenten heeft hem misschien al ontvangen, de speciale out-of-office-reply van WOinActie:

Ik heb me momenteel aangesloten bij de zgn “witte staking” van WOinActie. Dit houdt in dat ik op dit moment mijn aantal werkuren beperk tot mijn aanstellingsomvang. Hierdoor kan het langer duren voordat u een antwoord op uw email ontvangt.

De mailactie is bedoeld om de druk op de regering verder op te voeren om meer te investeren in het hoger onderwijs, licht Marijtje Jongsma toe, woordvoerder van wetenschappersvakbond VAWO. De VAWO trekt samen op met WOinActie, net als collega-vakbond FNV. ‘De vorige acties, zoals in Leiden tijdens de opening van het academisch jaar, hebben niks opgeleverd. Sterker nog, de minister heeft alleen maar verder bezuinigd. Dat is adding insult to injury.’

Onhoudbaar

Vandaar dat WOinActie nu een zogenoemde witte staking begint. ‘Wit’, omdat het geen echte staking betreft, maar een mogelijke aanzet daartoe. Met het automatische antwoord willen actievoerders een statement maken: wetenschappers werken structureel over en dat is onhoudbaar. Het leidt tot werkdruk en ziekte-uitval. Vandaar dat ze zich in de maand november strikt gaan houden aan de uren van hun contract, zo is het idee.

De actie krijgt landelijk veel bijval. Op sociale media zeggen tientallen onderzoekers hun e-mail aan te hebben gepast, onder wie de Nijmeegse hoogleraren Marc van Oostendorp en Mike Jetten. Jongsma, zelf onderzoeker bij het Behavioral Science Institute: ‘Iedereen is het er wel over eens dat het onmogelijk is om al het werk binnen je contracttijd te doen. Zo stond ik zelf afgelopen weekend nog experimenten af te nemen in NEMO. Ik heb geen ruimte om die tijd doordeweeks te compenseren.’

Preken voor eigen parochie

Toch leidt de actie-oproep onder sommige wetenschappers ook tot kritiek. Met de actie zouden onderzoekers vooral zichzelf treffen, en niet de overheid. ‘Het is een ingewikkelde vorm van voor eigen parochie preken’, schrijft bijvoorbeeld Eelco Runia op Twitter. Runia stapte vorig jaar op als universitair docent bij de Rijksuniversiteit Groningen uit onvrede met de academische werkcultuur. ‘Degenen die ik wel eens met de neus op de feiten zou willen drukken, sturen mij over het algemeen geen e-mails’, tweet ook Mathijs van de Sande, universitair docent filosofie aan de Radboud Universiteit.

Van de Sande, tevens lid van de ondernemingsraad, ziet vooral dat gearriveerde onderzoekers zich aansluiten bij de actie. Zij hebben makkelijk praten, redeneert hij, terwijl jonge onderzoekers zonder vaste aanstelling zich niet de ‘luxe’ kunnen permitteren om minder te werken. ‘Het suggereert dat veel van de ‘stakende’ academici zich maar beperkt bewust zijn van hun eigen relatieve privilege t.o.v. jongere/precaire collega’s.’

Sneeuwbaleffect

VAWO-woordvoerster Jongsma deelt de kritiek niet. ‘Ik vind het juist mooi dat hoogleraren en senior wetenschappers meedoen, het zorgt voor meer onderlinge solidariteit op de werkvloer. En zo merken instituutsdirecteuren ook dat we de hoeveelheid werk niet aankunnen.’

‘Mensen hoeven ook niet per se minder uren te gaan werken’, vervolgt ze. ‘Ik snap best dat dat soms onmogelijk is. Het aanzetten van een out-of-office-reply moet vooral het signaal afgeven dat er iets moet veranderen.’

De witte staking is de eerste in een reeks nieuwe acties. Zo heeft WOinActie vakbondsleden in universitaire ondernemingsraden ook opgeroepen om volgend jaar niet in te stemmen met universitaire begrotingen als daar niet duidelijk in staat hoe er voldoende financiering en mensuren zijn voor alle onderwijs- en onderzoekstaken. Maar ideeën voor andere acties zijn ook welkom, zegt Jongsma. ‘We hopen op een sneeuwbaleffect.’