Lichamelijke klachten kunnen heviger of juist minder worden als een patiënt positieve of negatieve verwachtingen heeft van de voorgeschreven behandeling. Nijmeegse onderzoekers toonden dit effect als eersten aan bij jeukklachten en publiceren erover in het wetenschappelijke tijdschrift Pain.

Wanneer een patiënt een positieve verwachting heeft over de behandeling van pijn, heeft dat invloed op het effect van die behandeling, vertelt klinisch psycholoog Andrea Evers. ‘We noemen dat een placebo-effect. Omgekeerd geldt het ook: mensen die negatieve verwachtingen hebben, ervaren meer pijn op eenzelfde prikkel. De invloed van negatieve verwachtingen noemen we het nocebo-effect.’

Verbale suggestie 
Evers onderzocht of zulke effecten ook gelden voor patiënten met jeukklachten. Proefpersonen kregen verschillende korte prikkels op hun arm. De ene helft kreeg vooraf te horen dat bijna iedereen, de andere helft dat bijna niemand de prikkels als jeukend of als pijnlijk ervaart. Wat bleek? Wie jeuk verwachtte, ervoer daadwerkelijk meer jeuk. En hetzelfde gold voor pijn. Evers: ‘Alleen al een verbale suggestie werkt, zie je in dit onderzoek. Voor jeuk vonden we nog een sterker effect dan voor pijn.’

Verwachtingen
Het vertrouwen dat iemand in de behandeling heeft, is dus van belang voor het resultaat. Evers: ‘De arts kan daar veel aan doen. De tijd nemen voor het consult, duidelijke en begrijpelijke informatie geven. Behandelingen die gebruik willen maken van het placebo-effect, moeten dus niet alleen gericht zijn op het versterken van de verwachtingen bij de patiënt, maar ook op het gedrag van de arts.‘/Anja van Kessel