Orthopedagoge Evelien Mulder onderzocht in haar proefschrift hoe brugklasleerlingen omgaan met moeilijke woorden die ze tegenkomen in teksten. De inzichten kunnen helpen om iemands niveau van begrijpend lezen te verbeteren.

Niet alle brugklassers zijn even goed in Engels. De ene leerling oefent hiermee op de basisschool immers meer dan de andere. Toch moet iedereen uiteindelijk een zo hoog mogelijk niveau behalen. En dat is een flinke uitdaging voor docenten, vertelt orthopedagoge Evelien Mulder. In haar proefschrift deed ze nieuwe inzichten op over hoe leessnelheid voorspelt hoe goed een leerling is in begrijpend lezen. Aanstaande woensdag promoveert ze.

Wat heb je onderzocht?

‘Ik heb gekeken hoe langzaam of snel brugklassers moeilijke woorden lezen in Engelse teksten. Ze moesten hierbij korte stukjes tekst lezen achter de computer, waarbij woorden een voor een in beeld verschenen. Door op de spatiebalk te drukken konden ze het volgende woord laten verschijnen. Ik zag vervolgens dat leerlingen die langer stilstonden bij moeilijke woorden, over het algemeen beter waren in begrijpend lezen.’

‘Datzelfde gold voor woorden die op zich niet moeilijk waren, maar waardoor de betekenis van de zin niet meer klopte. Denk aan een zin als ‘The nurse stood by the bedside of the paper and looked at him’. Het woord paper past eigenlijk niet in die zin, er hoort patient te staan. Leerlingen die langer deden over het lezen van het woord paper, scoorden vaak ook beter op een begrijpend lezentest.’

Waarom is deze kennis belangrijk?

‘Over het algemeen wordt vlot en nauwkeurig teksten kunnen lezen gezien als een belangrijk leerdoel in taalonderwijs. Maar mijn resultaten laten zien dat als leerlingen snel teksten kunnen lezen, dat niet meteen betekent dat ze de inhoud ook goed begrepen hebben. Soms kan het best nuttig zijn om langer stil te staan bij woorden, omdat je dan de zin beter snapt. Ik vergelijk het altijd met puzzelen. Van het ene puzzelstukje weet je meteen waar het hoort, en bij een ander duurt dat langer.’

‘Dat inzicht kan docenten helpen om leerlingen beter te laten worden in begrijpend lezen. Begrijpend lezen is immers óók een belangrijk onderdeel van het vak Engels. Vaak gaat het daarbij om technische aspecten zoals het herkennen van signaalwoorden, maar begrijpend lezen is méér dan dat. Je moet als leerling ook snappen hoe een woord in de context van een zin of tekst past. Daarmee leer je bijvoorbeeld ook sneller inconsistenties in betogen herkennen.’

Hoe kunnen docenten deze inzichten concreet gebruiken in een les?

‘Ze zouden teksten met moeilijke woorden kunnen nabespreken met individuele leerlingen. Hoe kwam je erachter wat dit woord betekent, kunnen ze bijvoorbeeld vragen. Of uitgebreider doorpraten over de inhoud van de tekst. Je kunt natuurlijk niet bij elke individuele leerling bijhouden hoe lang deze doet over het lezen van een zin, maar adaptieve materialen (software die zich aanpast aan het niveau van een leerling, red.), kunnen daarbij ook helpen.’