Nijmegen ontwikkelde zich in de zestiger jaren tot een bolwerk van links activisme, in de jaren zeventig schrokken studenten er niet voor terug een universiteitsgebouw te bezetten. Wat is er over van dat activisme? Wie zijn de actievoerders van nu?

Stefanie van de Haterd (24) – student Culturele Antropologie, onder meer actief bij Amnesty

‘Een echte activist ben ik niet, ik ben meer de verbinder achter de schermen. Ik zet me vooral in voor thema’s rond inclusiviteit en seksualiteit. Daarom ben ik ook lid van de vrouwenrechtengroep van Amnesty Nijmegen. Ons doel is de problematiek rond vrouwenrechten bespreekbaar te maken bij een groter publiek. Tijdens Internationale Vrouwendag hebben we een bijeenkomst georganiseerd over wat er door de jaren heen is bereikt op het gebied van vrouwenrechten.

Hoewel er veel dingen verbeterd zijn, valt er ook nog veel te winnen. In 1978 hielden feministen in Nijmegen, onder aanvoering van Bep Dijkhuizen, een heksennacht, waarbij ze ‘de nacht teruggrepen’. Ze gingen ’s nachts met fakkels en pannen de straat op om zich te laten horen, en te laten zien dat ze niet bang waren. Recentelijk heeft Catcalls of Nimma ook zo’n nacht georganiseerd. Maar in plaats van fakkels hadden ze stoepkrijt, waarmee ze honderden seksuele opmerkingen die vrouwen toegeroepen krijgen, op de stoep schreven.

Ik was daar ook bij, maar wist niet zo goed wat ik moest opschrijven. Ik kreeg een lijst in mijn handen gedrukt met voorbeelden die anderen hadden ingestuurd en schrok hoeveel opmerkingen ikzelf ook te horen heb gekregen.

Het is interessant om te zien hoe feminisme met de jaren veranderd is. Vroeger, in de tijd van Bep Dijkhuizen, waren feministen er vooral mee bezig dat bepaalde rechten alleen voor vrouwen zouden moeten gelden. Tegenwoordig gaat het veel meer om gelijkheid. Ook is er meer openheid en dialoog.

‘Ik schrok van hoeveel opmerkingen ikzelf ook te horen heb gekregen’

Daarbij is het vooral belangrijk dat mensen meer leren over seksualiteit en hoe daarmee om te gaan. Al tijdens de kindertijd gaan er dingen mis: de seksuele voorlichting die we krijgen, is niet goed, terwijl dat de sleutel is om grensoverschrijdend gedrag – of erger: seksueel geweld – tegen te gaan. Die voorlichting moet gebeuren op basis van gelijkheid tussen alle seksen en niet alleen gaan over het voorkomen van soa’s. Ik hoop dat seksualiteit een bespreekbaar onderwerp wordt, zodat we meer rekening met elkaar gaan houden en iedereen zich uiteindelijk fijner voelt.’

Kiki* – student Sociologie, actief bij Extinction Rebellion

‘Zelf probeer ik zo bewust en duurzaam mogelijk te leven, maar ik wilde graag iets extra’s doen om klimaatverandering tegen te gaan. Toen ik in september in Nijmegen aan mijn premaster begon, ontmoette ik studenten in activistische kringen. Zij vertelden me over Extinction Rebellion.

Ik kom uit een klein dorpje in Zuid-Limburg, waar het niet gebruikelijk is om je erg activistisch uit te spreken. Daarom heb ik lang nagedacht of ik mee wilde doen. Extinction Rebellion staat voor vreedzame en disruptieve acties. Dat vreedzame vind ik heel belangrijk.

Samen met honderden andere klimaatactivisten nam ik in januari en maart deel aan de acties op de A12 in Den Haag. In de media werden dat blokkades genoemd, maar dat klopt niet: mensen konden nog altijd via andere wegen op hun bestemming komen. Ter plekke hielden we een sit-in tot de politie ons kwam arresteren.

Ik ben weleens aangehouden. Dat vond ik heel spannend. Hoewel ik op voorhand een actietraining had gevolgd, weet je nooit wat er op het politiebureau gaat gebeuren. Gelukkig mocht ik dezelfde dag al naar huis.

‘Samen met honderden activisten nam ik deel aan de acties op de A12’

Het is overweldigend om je te realiseren welke crises er op dit moment spelen en er in de toekomst wereldwijd op ons af gaan komen. Het gaat niet alleen over klimaatverandering, maar ook over ongelijkheid. Het voelt alsof dit op het bordje van onze en de volgende generaties komt te liggen.

Op korte termijn vind ik het moeilijk om optimistisch te blijven, maar op lange termijn hoop ik dat we de goede kant op gaan. Ik probeer eraan vast te houden dat de overheid eindelijk stappen gaat zetten om klimaatverandering tegen te gaan.

Het meest recente resultaat van onze acties is dat op Schiphol privévluchten in de ban worden gedaan vanaf 2025 en dat er geen nachtvluchten meer zullen zijn. We hopen dat we met iedere actie iets kunnen teweegbrengen, zodat Extinction Rebellion op lange termijn kan bijdragen aan het tegengaan van klimaatverandering en het verlies aan biodiversiteit.’

*Haar volledige naam is bekend bij de redactie.

Mo Quirijnen (25) – student Geschiedenis, voorzitter studentenvakbond AKKU

‘Ik zou mezelf geen activist noemen. Die term heeft een te individualistische connotatie. Eerder zie ik mezelf als onderdeel van een sociale beweging die strijdt voor verandering. Ik ben trots lid van studentenvakbond AKKU. Alleen samen kunnen we het geluid van de student goed laten horen.

De eerste jaren van mijn studie wilde ik vooral leuk studeren. Ik deed nog niet veel met mijn idealen. Toen kwam corona, voor mij een moment van reflectie. Ik zag hoe hard studenten werden getroffen en ben toen actief geworden voor AKKU.

Als voorzitter ben ik betrokken bij de woonprotesten in Nijmegen. Elke zomer slapen er studenten op straat. Huisvesting wordt gezien als manier om geld te verdienen in plaats van een recht. Vooral internationale studenten zijn daarvan de dupe. Er zijn veel meer sociale huurwoningen nodig, maar de politieke wil ontbreekt om echt tot oplossingen te komen.

Waar ik me het meest boos om maak, zijn de schulden waar studenten mee kampen. Dat er zo weinig aandacht is voor de gevolgen van het leenstelsel, daar kan ik met mijn hoofd niet bij. Er is zoveel stress en prestatiedruk. Hoe langer dat duurt, hoe meer studenten afhaken.

Bovendien is het slecht voor het onderwijs: veel studenten zijn niet meer intrinsiek gemotiveerd om te leren, maar willen hun schuld niet laten oplopen. Als de minister van Onderwijs dan zegt dat studenten niet zo moeten zeuren omdat de banen voor het oprapen liggen, dan kan ik daar alleen maar om lachen.

‘Er zijn veel meer sociale huurwoningen nodig’

Ik voel me sterk verbonden met de traditie van studentenprotest in Nijmegen. De activisten van vroeger gingen de barricades op. Doordat ze zich organiseerden, kregen ze veel voor elkaar. Dankzij die protesten hebben wij nu een stelsel van medezeggenschap, bijvoorbeeld. Dat studentenpartijen nu moeilijk hun kandidatenlijsten gevuld krijgen, is een symptoom van een breder probleem. Studenten mogen meepraten, maar niet meebepalen. Er ligt te veel macht bij het college van bestuur.

Maar ik ben een rasoptimist. Er zullen oplossingen komen voor de woningmarkt, net als voor het klimaat. Alleen: hoe langer het duurt, hoe meer mensen we onderweg kwijtraken. Het is daarom tijd voor verandering. Nu.’