De Iraans-Nijmeegse onderzoeker Babak (31) wist een droombaan aan Princeton University binnen te halen. Maar door de 'Muslim ban' van Trump - deze week kondigde de president een nieuwe variant aan - ziet hij zijn toekomst in rook opgaan.

Zelf vindt hij het ook idioot dat hij niet met zijn echte naam in Vox wil. ‘Dat doe je alleen als je iets te verbergen hebt of als je een misdadiger bent.’ Beide zijn niet op hem van toepassing. Wat Babak wel is: een Iraniër. Eentje die op het punt stond naar de Verenigde Staten te emigreren vanwege een baan als onderzoeker aan de prestigieuze Princeton University. Tot president Trump zijn ‘Muslim ban’ in het leven riep. Om zijn kansen op een Amerikaans visum niet nog verder te laten slinken, zorgt Babak er liever voor dat hij niet vindbaar is op het internet. Terwijl hij zijn verhaal wel wil delen met de wereld. Vandaar het pseudoniem Babak.

‘Ik kan niet gaan, ik krijg geen visum’

Eind januari
Het is eind januari als we elkaar voor het eerst spreken in de kantine van het Donders Instituut. Trump heeft zijn decreet dan net wereldkundig gemaakt: mensen uit zeven overwegend islamitische landen mogen de VS niet meer in. Een klap in het gezicht van Babak. ‘Ik zou in juni beginnen als postdoc in Princeton. Nu kan ik niet gaan, want ik krijg geen visum.’

Babak is in december cum laude gepromoveerd aan het Nijmeegse Donders Instituut. Daarop werd hij gevraagd naar Princeton te komen voor neurowetenschappelijk onderzoek. Een droombaan, en de juiste stap op het juiste moment in de carrière van Babak.

Trump geeft als argumentatie voor zijn ‘Muslim ban’ dat hij zijn land moet verdedigen. Niet dat een Iraniër ooit een aanslag pleegde in de Verenigde Staten, maar je kunt nooit weten.

Ook de vriendin van Babak is Iraans. Zij heeft een goede baan als onderzoeker in Eindhoven. Maar ze wil graag met Babak mee naar de Verenigde Staten om een nieuw bestaan op te bouwen, en daarom heeft ze sollicitatiegesprekken geregeld in New York. Die interviews staan gepland een paar dagen nadat Trump zijn decreet uitsprak. Even lijkt het erop dat zij niet kan gaan, vanwege haar nationaliteit. ‘Maar ze heeft een greencard (werkvergunning, red.) omdat ze al eerder in Silicon Valley heeft gewerkt’, zegt Babak. ‘Houders van een greencard krijgen nu toch toestemming om het land in te reizen.’

De collega’s van Babak maken zich boos om zo veel onrecht

Ongemakkelijk is het wel. Zij heeft geen baan maar mag wel het land in, hij heeft een prachtpositie maar wordt door Uncle Sam geweigerd. Wat heeft zij dan nog aan de andere kant van de oceaan te zoeken? Omdat niemand precies weet hoe het afloopt met Trump en zijn onvoorspelbare gedrag – in Amerika zijn al  rechtszaken tegen Trump aangekondigd – zegt de vriendin van Babak haar sollicitatiegesprekken niet af. Wel zal ze open kaart spelen tegenover haar potentiële nieuwe werkgevers. ‘Heel verwarrend allemaal’, zegt Babak op een van de kunststof stoeltjes in het fancy Donders-restaurant.

Terwijl zij in het vliegtuig zit, maken de Nijmeegse collega’s van Babak zich boos om zo veel onrecht. Ze verbazen zich erover dat hijzelf relatief kalm blijft. ‘Weet je, het is voor Iraniërs altijd lastig geweest een visum voor Amerika te krijgen’, verklaart hij zijn reactie zelf. Noem het gewenning. ‘Toen ik na mijn studie in Iran wilde studeren in Californië, duurde het vijf maanden voor ik een visum kreeg. Ik boek altijd pas mijn ticket als het visum binnen is.’

Onder president Obama was de relatie tussen Iran en de Verenigde Staten meer ontspannen. Dat was meteen merkbaar voor Babak. Tijdens zijn werk als promovendus in Nijmegen stak hij vier keer de oceaan over. Zónder visumproblemen.

Begin februari
Het is 4 februari als een federale rechter in Seattle het inreisverbod van Trump onwettig verklaart en tijdelijk blokkeert. Is dit voor Babak een enorme opluchting? We hebben telefonisch contact. ‘Niet voor mezelf’, luidt zijn antwoord. ‘Maar ik vind het wel een opluchting te merken dat het Amerikaanse rechtssysteem nog functioneert.’ De reactie van Trump is echter allesbehalve geruststellend. Hij veroordeelt de ‘zogenaamde rechter’ en dreigt met een nieuw decreet te komen – en snel ook.

Babak is blij dat sommige gedupeerden van het inreisverbod nu toch snel de VS binnen kunnen glippen. Zoals de ouders van een Iraanse vriendin die met haar partner in Amerika woont en hoogzwanger is. Haar ouders zouden het stel de eerste weken helpen met de baby. Ze strandden met hun visum echter in Turkije, omdat ze niet werden toegelaten op de vlucht naar Amerika. Nu kunnen ze toch naar hun dochter.

‘We denken nu over een plan B’

Voor Babak en zijn vriendin verandert er voorlopig niets. Nog steeds verkeren ze in grote onzekerheid. Het contract van Babak aan Princeton University zou ingaan in juni. Hoe staat het er tegen die tijd voor? ‘Stel dat Trump het niet voor elkaar krijgt de mensen uit die zeven landen blijvend te weren, dan kan hij het hen wel heel moeilijk maken.’ Op papier zijn ze welkom, in de praktijk wordt het visum niet vertrekt. ‘Daar ben ik bang voor.’

Als wetenschapper zal Babak bovendien regelmatig het land moeten verlaten als hij congressen wil bezoeken. De vraag is dan of hij na een buitenlandse trip de VS wel weer binnenkomt. Liever gaat hij het risico op een ‘nee’ uit de weg. Want stel dat zijn vriendin er met haar greencard wel woont, en hij kan niet meer thuiskomen; dat zou een ramp zijn. ‘Het is zo onvoorspelbaar!’

Er is nog een probleem dat Babak nu parten speelt. De onderzoeker wil een Rubicon-beurs aanvragen bij NWO. Met zo’n beurs kan hij onderzoeksgeld binnen halen. Op het aanvraagformulier moet hij de buitenlandse universiteit vermelden waar hij werkt of gaat werken. Dat was Princeton, maar ja, nu alles ongewis is kan hij dat niet meer opschrijven. ‘Eind maart moet ik mijn aanvraag indienen. Er is veel competitie in deze wereld, het is eeuwig zonde als ik door dit gedoe mijn kansen verspeel.’

Eind februari
Drie weken later spreken we elkaar opnieuw. Babak heeft zijn Rubicon-probleem inmiddels aangekaart bij NWO en wacht op een reactie. Zijn vriendin is terug uit de Verenigde Staten. De sollicitatiegesprekken verliepen goed. Maar met het stel uit Iran, wachten ook de potentiële werkgevers de situatie liever even af. Ze willen voorkomen dat ze haar aannemen en de kandidaat alsnog afhaakt omdat partner Babak niet mee kan.

‘We denken nu over een plan B’, zegt  Babak. Hoe dat eruit ziet? Geen idee. ‘Gezien mijn cv is het logisch dat ik nu verder ga aan een universiteit in het buitenland. Zo werkt het in de wetenschap.’

De universiteit in Princeton kan niets voor hem doen. Behalve mailtjes sturen met verontschuldigingen. De professor die Babak had aangenomen, schaamt zich dood voor zijn land, zegt de Iraniër. Babaks contract in Nijmegen loopt eind mei af.

Dit artikel verscheen eerder in Vox 7.