Om de twee weken verplaatst Paul van den Broek een paar scheppen zand om dichter te komen bij de kern van de universiteit. Vandaag een gesprek met Laura Menenti, over drijfveren, zandkastelen bouwen en vertrekken bij de universiteit.

Raar eigenlijk: wie aan de universiteit een baan wil krijgen wordt het vuur na aan de schenen gelegd. Twee of drie gesprekken, zo nodig een competentietest en mogelijk nog een belrondje in vroegere werkkringen. Maar als je vertrekt blijft het veelal stil. Ik heb in de loop der jaren drie leidinggevenden en minstens tien collega’s zien vertrekken: allemaal met stille trom, en afgezien van de rituele uitwuifborrels met cadeautjes en praatjes, toonde de organisatie weinig belangstelling voor de verhalen. Waarom zijn ze vertrokken? Wat zou hier beter kunnen? Bij minstens de helft van de vertrekkers was sprake van een zekere opluchting: eindelijk weg, en uit een goed exit-gesprek zouden we mooie lessen kunnen trekken. Onlangs heb ik zelf zo’n exit-gesprek gevoerd. Met Laura Menenti, hersenonderzoeker bij het Donders Instituut, twee keer cum laude afgestudeerd, één keer cum laude gepromoveerd, en als kroon op haar nu tienjarige loopbaan (Menenti  is 30 jaar) staan enkele fraaie buitenlandervaringen met dito publicaties. In Nijmegen was de loper naar een professoraat al uitgelegd, maar toch vertrekt ze. Een verlies voor de universiteit, daar is vriend en vijand het over eens. Ik mocht anderhalf uur met haar praten en inderdaad: een verlies. Haar idealen lopen gelijk op met haar intelligentie, en daar zat ‘m de kneep. Ze wilde iets betekenen voor de wereld, en haar drijfveer tien jaar geleden toen ze begon met haar studie van het taalsysteem was eenvoudig: het systeem leren begrijpen in de hoop er mensen mee te helpen, na een beroerte bijvoorbeeld, of lijders aan dyslexie. Onderzoek dat je kunt uitleggen op feestjes. Maar tien jaar later kan ze het nauwelijks nog uitleggen. Het zit in de bovenkamer allemaal nog veel ingewikkelder in elkaar dan ze al dacht. ‘Het einddoel is de maan. En wat ik en al mijn collega’s kunnen bijdragen op weg er naartoe zijn zandkorreltjes.’ Niet alleen is het doel oneindig ver uit zicht geraakt, maar ook gaan wetenschappers van de weeromstuit van die zandkorreltjes leuke dingen maken. ‘Ze bouwen zandkastelen’, moppert Menenti. Waarmee ze bedoelt dat het gepuzzel van onderzoekers achter hun computers op allerhande linguïstische modellen een doel op zich wordt. Zeker heilzaam voor een publicatielijst, maar voor Menenti, die tien jaar geleden zulke zandkastelen nog wel wilde bouwen, gaf het gefriemel op de vierkante millimeter steeds minder bevrediging: de relatie tussen het gepuzzel en haar idealen kwam onder steeds hogere spanning te staan. Exit Laura: vanaf deze maand werkt ze bij een adviesorgaan van de regering, op het terrein van seksueel geweld tegen kinderen. Ik heb Menenti de helft van het gesprek doorgezaagd over de vraag of ze voor Nijmegen gered had kunnen worden. Maar nee, en dat maakte het extra wrang: het onderzoek gaat zoals het gaat, stelt ze vast: het is een vakgebied van de lange adem. Ik doe haar wat voorstellen: zou een loket helpen waar burgers onderzoekers om raad kunnen vragen? Of sessies waarin wetenschappers snel te verzilveren projecten verzinnen, zodat je ook op feestjes weer over je onderzoek kunt praten.Maar nee, als het al een goed idee is: voor haar komt het te laat. Een exit-gesprek om van te genieten (Laura, bedankt), maar ook een die verwarring sticht. Kennelijk is de universiteit óók een omgeving waarin een teveel aan idealen een last kan zijn. / Paul van den Broek