De twintig jaar oude droom van Heino Falcke ging woensdag in vervulling: hij presenteerde de eerste foto van een zwart gat. Vox liep twee dagen mee met de gelovige sterrenkundige, van Frechen tot Brussel. ‘Ik heb mij zo goed mogelijk voorbereid op dit moment, maar wat gebeurt, ligt in Gods handen.’

Dinsdag 9 april

8.15 uur. In Frechen, even buiten Keulen, hangt een dikke laag mist. De wegen naar de stad slibben langzaam dicht, maar de woonwijk ligt er stil en vredig bij. ‘Jullie zijn vroeg!’, zegt Heino Falcke wanneer hij de deur van het voormalige mijnwerkershuis opent.

De hoogleraar heeft een korte nacht achter de rug en moet nog een paar mailtjes sturen.

De ogen van de hele wereld zijn morgen gericht op de eerste foto van een zwart gat. Al weken discussiëren de wetenschappers via mail met elkaar en met de Europese Commissie. ‘Ze zijn niet gewend aan een persconferentie met wetenschappers’, zegt Falcke. ‘In het draaiboek krijgen we steeds minder tijd om ons verhaal te doen.’

Bij het project zijn wereldwijd bijna tweehonderd onderzoekers betrokken. ‘Stuk voor stuk hebben ze belangrijk werk gedaan. Ik wil daar morgen graag veel aandacht aan besteden, maar dat mag niet.’

Falcke klapt zijn computer dicht, strikt zijn veters en rolt zijn koffer naar buiten. Alles gaat dubbel mee naar Brussel: pakken, hemden, shirts en zelfs stropdassen. ‘Maar die zou ik eigenlijk liever niet willen dragen.’

Heino’s vrouw Dagmar is al naar haar werk – directeur van een basisschool – vertrokken. Zijn schoonmoeder, die onder hem woont, is wel thuis. ‘Tschüss, viel Glück Morgen’, roept ze voor hij in de auto stapt.

8.45 uur. Hij lift met ons mee naar Köln Hauptbahnhof. In de drukke ochtendspits vertrouwt de hoogleraar niet op de gps, liever geeft hij zelf instructies. ‘Tweede Ausfahrt. Hoe zeg je dat in het Nederlands? Oh ja, afrit. Ja, ik weet dat uitvaart iets anders betekent.’ (Lacht)

Langs de Rheinufer rijden we Keulen binnen, Falckes geboortestad en voor hem nog steeds de mooiste plek ter wereld. De familie van Falcke woont hier al driehonderd jaar en ook Heino is niet van plan te verhuizen. ‘Ik werk in Nijmegen zodat ik hier kan blijven wonen.’

9.30 uur. Op Gleis 5 ontmoet Heino zijn collega’s Eduardo, Anton en Luciano, die ook zullen spreken op de persconferentie.

Het eerste deel van de rit gebruikt Heino om zijn praatje voor te bereiden, tussen Luik en Brussel vergaderen de vier heren tussen twee wagons. ‘Daar is het lekker rustig.’

11.30 uur. Paniekmomentje. Bij aankomst in Brussel-Zuid weigert Heino’s telefoon dienst. ‘Problemen met het Belgische netwerk’, moppert hij. ‘Een ramp als die het vandaag en morgen niet doet.’ Ook in de metro blijft Falcke op het mobieltje sakkeren. Pas wanneer we bovengronds zijn, werkt het toestel weer. ‘Een eerste crisis overleefd’, lacht Heino.

Het hotel van Heino ligt vlak naast de Europese Commissie, waar morgen de persconferentie plaatsvindt. Voor het inchecken neemt hij nog snel enkele foto’s van het Berlaymontgebouw. ‘We arrived…’, verschijnt kort daarna samen met de foto’s op zijn persoonlijke Twitterpagina.

In aanloop naar de persconferentie kreeg hij er vijfhonderd nieuwe volgers bij. De tweets voor morgen staan al ingepland. ‘Tot op de minuut nauwkeurig.’

13.15 uur. Onderweg naar het Rogierplein, waar de hoofdzetel van de European Research Council ligt, grappen de sterrenkundigen over de Brexittop die morgen aan de overkant van de straat plaatsvindt. ‘Misschien moeten we Merkel uitnodigen op onze persconferentie. Of Rutte, die neemt graag zijn momentjes. Dan krijgen we nog meer aandacht voor ons evenement’, zegt Heino.

Eduardo Ros van het Max-Planck-Instituut voor Radioastronomie in Bonn vindt het geen goed idee. ‘Dan gaan de politici zelf weer met alle aandacht lopen. Neen, morgen is het aan ons, wetenschappers.’

13.30 uur. In een wat aftands grillrestaurant werken de sterrenkundigen een snelle hap naar binnen, maar niet voor Heino in stilte een gebed heeft opgezegd.

14.00 uur. Tijd voor het serieuze werk. In de hoofdzetel van de European Research Council, de financierder van het megaproject, is een perstraining. In een vergaderzaal op de benedenverdieping van een hoog appartementsblok zitten zo’n 25 personen bij elkaar. Niet enkel wetenschappers, maar ook EU-medewerkers die met hun mobieltjes spelen en af en toe zenuwachtig heen en weer lopen.

John Holland, een Amerikaan die vroeger voor CBS News en CNBC werkte, leidt de sessie met strenge hand. ‘Jullie hebben morgen de kans om jullie verhaal aan de wereld te vertellen, verknoei het niet.’

‘Het is een persconferentie, geen panelsessie van anderhalf uur. Vermijd moeilijke woorden. De helft van de wereld heeft nog nooit van het woord paradigmashift gehoord.’

De vijf wetenschappers die morgen het woord nemen, krijgen elk drie minuten spreektijd – een week geleden waren dat er nog vijf. ‘Krijgt de EU-commissaris voor Wetenschap dan ook minder spreektijd?’, vraagt Heino.

16.10 uur. Katharina Konigstein, sinds anderhalf jaar de management assistant van Heino Falcke, volgt de sessie met één oog. Haar andere oog scant de interviewaanvragen voor Heino, die via de mail blijven binnenstromen.

Zonder Katharina zou de trip naar Brussel één grote chaos zijn, heeft Heino ons toevertrouwd. Leuk om te horen, vindt de assistente.

Hoewel ze ook Duits is, spreken Heino en Katharina altijd Nederlands met elkaar. ‘Wanneer hij over sterrenkunde praat, is het Nederlands van Heino erg goed. Als hij wil vertellen wat hij afgelopen weekend heeft gedaan, moet hij soms even naar een woord zoeken.’

16.20 uur. Hoog tijd om de persconferentie te oefenen. Omdat een groot embargo rust op de foto van het zwarte gat, moeten de vijftien rolluiken in het zaaltje naar beneden.

‘We are looking into space’, zijn de eerste woorden van Heino’s praatje. Terwijl hij spreekt, speelt op de achtergrond een filmpje dat begint met een blote sterrenhemel en eindigt met datgene waar het morgen allemaal om draait: de eerste foto ooit van een zwart gat.

In de vijftig seconden durende simulatie kan hij niet alles kwijt wat hij wil zeggen, waardoor hij sneller gaat praten. ‘You need to slow down a little bit’, is het advies van John.

17.35 uur. Om het vragenrondje aan het einde van de persconferentie te oefenen, moeten Katharina en de EU-medewerkers lastige vragen stellen.

‘Jullie project kostte miljoenen euro’s voor de Europese belastingbetalers. Wat krijgen ze ervoor terug?’

‘Ik hoopte op een mijlpaal die de klimaatverandering zou terugdringen of kinderarmoede uit de wereld zou helpen, maar we krijgen slechts een foto van een zwart gat te zien?’

‘Wat is het effect van de Brexit op dit soort wetenschappelijke projecten?’

De antwoorden die de sprekers geven, worden vervolgens in groep besproken.

18.40 uur. De fut is er wat uit. Falcke stelt voor het hierbij te houden. ‘Als iedereen zijn tekst vanavond nog even voor de spiegel oefent, komt het wel goed.’

‘Can’t say it enough: have fun tomorrow!’ zegt John Holland bij het afscheid.

19.20 uur. Na een drukke dag onder het systeemplafond wil Heino even relaxen met de sterrenkundigen.

‘Drie onderwerpen zijn tijdens het eten verboden’, zegt Heino in een flexitarisch restaurant naast de Koninklijke Vlaamse Schouwburg. ‘De Event Horizon Telescope, zwarte gaten en de Brexit.’

Nu de wetenschappers onder elkaar zijn, is de sfeer gemoedelijker. Over de Brexit wordt met geen woord gerept, de andere twee onderwerpen blijken moeilijker te vermijden.

22.00 uur. ‘Even wat frisse lucht opsnuiven.’

Samen met Eduardo wandelt Heino van het restaurant naar het hotel, van de Brusselse beneden- naar de bovenstad.

22.35 uur. IJsberend over de stoffen vloer van zijn hotelkamer oefent Heino nog een paar keer zijn praatje.

Morgenochtend wil hij zich even afzonderen. ‘Ik bereid mij zo goed mogelijk voor, maar wat gebeurt ligt in Gods handen. Ik vind het belangrijk om dat vertrouwen aan Hem over te laten. Als het mis zou gaan, dan zal ik dat accepteren. Tot aan de persconferentie is het aan mij. Nog even op de tanden bijten.’

Woensdag 10 april

8.00 uur. Het laatste ochtendmaal.

Na alweer een korte nacht – vijf uur slaap – ontbijt Heino samen met Eduardo en Monika Moscibrodzka, de andere sterrenkundige van de Radboud Universiteit die straks de wereld zal toespreken.

10.00 uur. Nog twee uur lang sleutelen de sterrenkundigen aan de persconferentie.

12.05 uur. In de broodjeszaak naast het hotel koopt Luciano Rezzolla van de Goethe University in Frankfurt een kleine lunch. ‘We hebben allemaal onze telefoons uitgezet’, zegt hij. ‘Heerlijk om even los van de buitenwereld te vertoeven.’

12.45 uur. Strak in het pak verzamelen de vijf wetenschappers in de lobby van het hotel. Een beetje tegen zijn zin heeft Heino dan toch maar een stropdas omgedaan.

13.15 uur. Vijf EU-medewerkers gidsen de sterrenkundigen door de zaal waar het straks allemaal moet gebeuren. Tot op het laatste moment wordt er gesleuteld aan het verloop van de persconferentie.

14.15 uur. Journalisten die al een plekje hadden uitgezocht, moeten de perszaal even verlaten: een woordvoerder van de commissie wil de slides een laatste keer testen.

14.57 uur. In de Europese Commissie is de spanning te snijden. Naast 75 journalisten van over de hele wereld zitten er ook een hoop eurocraten en medewerkers van #EHTBlackHole in de zaal.

Wanneer de sterrenkundigen naar hun stoelen op het podium wandelen, kan je een speld horen vallen.

15.00 uur. Le moment suprême.

‘Vandaag kondigen we een grote doorbraak voor de mensheid aan’, zegt Europees Commissaris voor Wetenschap Carlos Moedas. ‘We gaan een foto tonen waar honderd jaar geleden al één iemand van droomde: Albert Einstein.’

Naast hem staart Heino Falcke, de handen over elkaar gevouwen, naar de grond.

‘Ladies and gentlemen, professor Heino Falcke zal zo meteen de foto onthullen waar het om draait.’

Heino veert overeind. Omdat het even duurt voor het filmpje begint, stelt Heino de vier wetenschappers naast hem voor: Monica, Luciano, Eduardo en Anton. Terwijl hij met zijn linkerhand het spreekgestoelte vastklemt, bedankt Heino alle andere medewerkers van het team.

De lichten worden gedimd, het filmpje begint.

‘We are looking into space,’ vertelt Heino alsof het de eerste keer is.

Dan, een kleine uitglijder.

‘Towards a giant galaxy, 500 billion billion lightyears – eh – 500 billion billion kilometers away from us.’

Hij herpakt zich snel, de rest van de toespraak verloopt vlekkeloos.

‘I never believed that this black hole was as big as people said. Until we saw… that.’

Achter Heino verschijnt nu de zwarte vlek, omhuld met een felgele radiostraling.

‘This is the nucleus of the galaxy M87 and this is the first ever image of a black hole.’

De laatste zin herhaalt hij in het Duits, Nederlands en Frans.

Nadat hij het woord heeft doorgegeven aan Luciano, leunt Heino ontspannen achterover, de benen over elkaar. Af en toe moet hij lachen om wat een collega vertelt.

15.29 uur. Tijdens de Q&A blijven de moeilijke vragen van gisteren achterwege.

15.50 uur. Na de persconferentie kijkt Heino met blinkende ogen de zaal in, maar niet voor lang. Vrienden, journalisten en collega’s van Event Horizon Telescope: iedereen wil hem de hand schudden.

16.30 uur. Naast de perszaal wordt een kleine receptie gehouden. Met een glas wijn in de hand puft Monika Moscibrodzka uit van het praatje dat ze daarnet voor de hele wereld hield. ‘De laatste 24 uren leefde ik op adrenaline en water’, lacht de Poolse sterrenkundige.

Intussen geeft Heino interview na interview. Nu eens in het Nederlands, dan weer in het Duits of in het Engels. Als een interview dreigt uit te lopen, maant Katharina de journalist aan tot haast.

‘Ik heb nog geen tijd gehad om iemand te bellen of te appen’, zegt Heino. ‘Zelfs mijn vrouw niet. Hopelijk kan dat snel.’

17.30 uur. Tussen twee interviews door analyseert Heino zijn eigen optreden. ‘Ik vond mezelf niet zo scherp, maar het was goed genoeg. Alles is mooi samengekomen. Ik ben heel erg blij, vooral omdat het nu eindelijk voorbij is. Ik zeg ook dank je aan Onze Lieve Heer.’

Genieten kan volgens Heino pas als je kunt terugkijken op iets. ‘Maar ik ben niet iemand die terugkijkt. Daar bestaat een mooie Bijbeltekst over. Wer seine Hand an den Pflug legt und sieht zurück, der ist nicht geschickt für das Reich Gottes. Je moet het verleden achter je laten en naar voren kijken. Dat probeer ik ook te doen.’

19.29 uur. ‘Bedankt voor jullie enthousiasme en jullie steun’, tweet Heino. ‘Dit was een zenuwslopende rit voor ons allemaal – van observatie tot publicatie. Eindelijk kunnen we dit kostbare beeld delen met de hele wereld. Daar hoort het ook thuis.’

Op één dag heeft Heino er weer 1.407 volgers bij.

23.59 uur. Nog een nacht blijft de hoogleraar in Brussel slapen: morgen geeft hij een lezing op het honderdjarig bestaan van de International Astronomical Union. Daarna volgen lezingen in Cambridge en in Nederland. ‘Ik weet nog niet wat ik ga vertellen.’

Pas na Pasen is Heino Falcke een week vrij. Nou ja, vrij: dan gaat hij naar een christelijke conferentie met duizenden mensen in Sauerland. ‘Het is wel iets anders. Ik verheug mij erop. En wie weet houd ik ook wel een praatje.’

Woensdag presenteerden sterrenkundigen onder leiding van Heino Falcke de eerste foto ooit van een zwart gat. Lees hier wat drie collega’s over Heino Falcke vertellen. Robbert Dijkgraaf noemt de foto een ‘cruciale doorbraak‘.